Tag: malarstwo duńskie

Opublikowane w

10 istotnych obrazów z Danii 🇩🇰

Duńska sztuka kojarzy  nam się głównie z designem, ale w XIX i XX wieku powstało wiele obrazów istotnych dla kultury duńskiej. Jeśli chcecie zrozumieć Duńczyków, koniecznie zapoznajcie się z tymi płótnami.

Czy wiesz, że…

🇩🇰 w latach 1800 i 1850 panował w Danii Złoty Wiek? Był to moment szczególnego rozwoju kultury i sztuki duńskiej oraz czas bardzo ważny dla kształtowania duńskiej tożsamości narodowej. Głównymi artystami tego okresu byli: Christoffer Wilhelm Eckersberg, Christen Købke, Constantin Hansen, Wilhelm Marstrand oraz Martinus Rørbye.

🇩🇰 Christoffer Wilhelm Eckersberg był jednym z najważniejszych profesorów Królewskiej Duńskiej Akademii Sztuk w Kopenhadze? Jako jeden z pierwszych zabierał swoich uczniów na plenery, lansując szkicowanie na świeżym powietrzu, w opozycji do klasycznego pracowania wyłącznie w pracowni.

🇩🇰 Jørgen Sonne to malarz, którego fryz zdobi zewnętrzne ściany Muzeum Thorvaldsena? To jego najbardziej znane dzieło, ale tworzył też sceny rodzajowe, w tym batalistyczne.

🇩🇰 Laurits Andersen Ring zapoczątkował malarstwo symboliczne i społeczne w Danii? Był szczególnie zainteresowany scenami wiejskimi, a jego Letni dzień w fiordzie Roskilde (Sommerdag ved Roskilde Fjord) należy do kanonu duńskiego malarstwa.

🇩🇰 w 2006 roku powstał Kanon Duńskiej Kultury, a więc lista najważniejszych dzieł kultury duńskiej? Wśród nich znajdują się m.in. nazwiska najważniejszych duńskich artystów, ważne filmy oraz istotne przykłady duńskiego malarstwa.

🇩🇰 Maria Krøyer, żona Pedera Severina, również była malarką? Ich pożycie małżeńskie nie potoczyło się jednak szczęśliwie, a Maria nie spełniała się jako artystka. O jej losach można dowiedzieć się z filmu biograficznego, który omawiam w tym tekście.

🇩🇰 Vilhelm Hammershøi cieszy się szczególną popularnością w… Japonii? Jego monochromatyczna, nastrojowa twórczość wyjątkowo dobrze wpasowuje się w upodobania mieszkańców Kraju Kwitnącej Wiśni, którzy zorganizowali już kilka wystaw z dziełami tego malarza.

Więcej o wymienionych artystach dowiesz się z filmu na kanale Utulę Thule mówi o sztuce Północy:

https://youtu.be/jmSV_zXn3PI

OBRAZY I ZDJĘCIA UŻYTE W FILMIE

  1. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Rosyjski okręt linowy „Asow” i fregata zakotwiczona w forcie Helsingør (Det russiske linieskib “Assow” og en fregat til ankers på Helsingør red), 1828, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga
  2. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Północny widok na zamek Kronborg, 1810, The Hirschsprung Collection, Kopenhaga.
  3. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Korweta Najaden pod żaglem, 1835, źródło: Wikipedia.
  4. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Tęcza nad morzem ze statkami (duń. Regnbue på søen, en krydsende jagt med nogle andre skibe), 1836, Nivaagaard Museum, Fredensborg
  5. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Poranna toaleta. Kobieta przed lustrem (duń. Morgentoilette. En nøgen kvinde sætter sit hår foran et spejl), 1841, The Hirschsprung Collection, Kopenhaga.
  6. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Udsigt af Møns Klint og Sommerspiret, 1809, źródło: Wikipedia.
  7. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Naked Woman Putting on her Slippers, 1843, źródło: Wikipedia.
  8. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Ulysses Fleeing the Cave of Polyphemus, 1812, Princeton University Art Museum, źródło: Wikipedia.
  9. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Bella i Hanna (duń. Bella og Hanna. M. L. Nathansons ældste døtre), 1820, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga.
  10. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Socrates i Alcibiades, źródło: Wikipedia.
  11. Christoffer Wilhelm Eckersberg, The Gatehouse in the Park of Villa Borghese, Rome, 1816, Hamburger Kunsthalle
  12. Christen Købke, Widok z Dosseringen przy jeziorze Sortedam na Nørrebro (Udsigt fra Dosseringen ved Sortedamssøen mod Nørrebro), 1838, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga
  13. Christen Købke, View of Østerbro from Dosseringen, 1838, źródło: Wikipedia.
  14. Christen Købke, Parti af Østerbro i morgenbelysning, 1836, Statens Museum for Kunst.
  15. Christen Købke, North Gate of the Citadel, 1834, źródło: Wikipedia.
  16. Jørgen Valentin Sonne, Scena wiejska (Landlig scene), 1848, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga
  17. Laurits Andersen Ring, Kłosiarze(Axsamlere),  1887, źródło: Wikipedia.
  18. Laurits Andersen Ring, Żniwa (I høst), 1885, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga
  19. Jean François Millet, Kłosiarki, 1857, Musée d’Orsay, Paris, źródło: Wikipedia
  20. L.A. Ring, Siewca (Sædemanden), 1910, Statsministeriet, Kopenhaga.
  21. Michael Ancher, Przenoszenie łodzi ratunkowej przez wydmy (Redningsbåden køres gennem klitterne), 1883, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga
  22. Michael Ancher, Vil han klare pynten (Will he round the point?, detail, 1879, źródło: Wikipedia.
  23. Michael Ancher, Portret rybaka (Portræt af en fisker), 1913, źródło: Wikipedia.
  24. Michael Ancher, Utopiony (Den druknede), 1896, Skagens Kunstmuseer, źródło: Wikipedia.
  25. Michael Ancher, Czerwona łódź ratownicza w drodze na morze (Den røde redningsbåd sejler ud, 1920, źródło: Wikipedia.
  26. Michael Ancher, Kunstdommere, 1906, Frederiksborg Hillerod museum , źródło: Wikimedia Commons.
  27. Michael Ancher, Spacer po plaży, 1896, Skagens Kunstmuseer.
  28. P.S. Krøyer, Sølvbrudeparret Michael og Anna Ancher, 1905, Skagens Museum, Skagen.
  29. Anna i Michael Ancher, Autroportret. Anna i Michael Ancher patrzą na swoje dzieło, 1883, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga, źródło: Wikipedia.
  30. Peder Severin Krøyer, Hipp hipp hurra! Uczta artystów w Skagen (Hipp hipp hurra! Konstnärsfest på Skagen), 1888, Göteborgs Konstmuseum
  31. Peder Severin Krøyer, Myśliwi Skagen (Skagens jægere), 1898, źródło: Wikimedia Commons.
  32. Zdjęcie zainspirowane obrazem Hipp hipp hurra!, źródło: https://www.facebook.com/lowlandsdenmark/photos/a.704047903295830/719162271784393/?type=1&theater
  33. Zdjęcie zainspirowane obrazem Hipp hipp hurra!, źródło: https://ahholeahhole.blogspot.com/2011/12/hip-hip-today-larissa-sansour-2007.html
  34. Peder Severin Krøyer’s painting Hip, Hip, Hurrah! recreated as a Lego mosaic at the IMAGINATION Danish festival at St Katharine Docks, in August 2012, źródło: Wikipedia.
  35. Anna Ancher, Promienie słońca w Niebieskim Pokoju (Solskin i den blå stue), 1891. Skagens Museum.
  36. Michael Ancher, Portret Anny Ancher, 1902, źródło: https://www.kulturarv.dk/
  37. Anna Ancher, Szyjąca dziewczyna (Syende fiskerpig), 1890, źródło: Wikipedia.
  38. Anna Ancher, Pogrzeb (duń. En begravelse), 1891, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga.
  39. Anna Ancher, Dziewczyna w kuchni (Pigen i koekkenet), 1883-86, źródło: Wikipedia.
  40. Anna Ancher, Wnętrze z czytającą Lizzy Hohlenberg, 1905, źródło: Wikipedia.
  41. Anna Ancher, Pokój z błękitnymi zasłonami i klematisem (Stue med lyseblå gardiner og blå Clematis), 1913, źródło: Wikipedia.
  42. Peder Severin Krøyer  (1851–1909), Letni wieczór na plaży w Skagen (Sommeraften på Skagen Sønderstrand), 1893, Skagens Museum
  43. P. S. Krøyer, Plaża w Skagen w słońcu księżyca, 1899, źródło: https://www.invaluable.com/
  44. P. S. Krøyer: Evening atmosphere with two fishermen at Skagen Beach, 1883, źródło: https://www.invaluable.com/
  45. P. S. Krøyer, Badende Jungen. Sonnenschein. Skagen
  46. Peder Severin Krøyer, Summer evening at the South Beach, Skagen. Anna Acher and Marie Krøyer
  47. Stare fotografie z archiwum P.S. Krøyera, źródło:  http://taotothetruth.blogspot.com/2010/12/peder-severin-kryer-1851-1909.html
  48. Jens Ferdinand Willumsen, Jotunheimen, 1894, Willumsens Museum, Frederikssund
  49. Jens Ferdinand Willumsen, Children Bathing at Skagen Beach, 1909, źródło: skagenskunstmuseer.dk
  50. J. F. Willumsen, Palazzo Marozini i Venezia‘, 1935, źródło: https://www.invaluable.com/
  51. Skogbonaden, źródło: Wikipedia
  52. Ilustracja światów w mitologii nordyckiej, źródło: https://theheart756621753.wordpress.com/the-nine-worlds-in-norse-mythology/
  53. Vilhelm Hammershøi, Budynki Kompanii Azjatyckiej widziane z ul. Świętej Anny (Fra det gamle Asiatisk Kompagni), 1902, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga
  54. Vilhelm Hammershøi, Interiør fra Strandgade 30, 1900, źródło: Wikimedia Commons.
  55. Vilhelm Hammershøi, Słoneczny pokój (duń. Sonnige Stube), 1905, Wikimedia Commons.
  56. Vilhelm Hammershøi, Wnętrze z Idą na białym krześle, 1900, The Metropolitan Museum of Art, Wikimedia Commons.
  57. Vilhelm Hammershøi, Moonlight, Strandgade 30, źródło: Wikimedia Commons.
  58. Vilhelm Hammershøi, Portret Frederikke Hammershøi, matki artysty, 1886, źródło: Wikimedia Commons.
  59. James Abbott McNeill Whistler, Arrangement in Grey and Black No.1 (Whistler’s Mother), 1871, Musée d’Orsay, Paris
  60. Vilhelm Hammershøi, Amalienborg Plads, Copenhagen, 1896, Statens Museum for Kunst, Copenhagen
  61. Vilhelm Hammershøi, Fra det gamle Christiansborg, sent efterår, 1890-92, Foto: Statens Museum for Kunst, źródło: Wikimedia Commons
  62. Vilhelm Hammershøi, Kościół św. Piotra w Kopenhadze, 1906, Statens Museum for Kunst, źródło: Wikimedia Commons.

Czytaj więcej:

Domy-muzea artystów nordyckich cz. 1 🏛

Top 10 malarzy szwedzkich 🇸🇪

10 malarzy norweskich wartych poznania 🇳🇴

Chmurobrazy duńskie: Eckersberg i Købke

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci.

Opublikowane w

Chmurobrazy Jensa Ferdinanda Willumsena

fragment pracy magisterskiej „Chmurobrazy”. Interpretacje motywu chmury w pejzażu 1820-1920. Całość do przeczytania tutaj.

Niezwykle interesujący jest w kontekście chmur i gór obraz duńskiego symbolisty, Jensa Ferdinanda Willumsena Słońce nad południowym stokiem (duń. Sol over Sydens bjerge), 1902, olej na płótnie, Thielska Galleriet, Sztokholm).

W tym niezdefiniowanym skrawku rzeczywistości do głosu dochodzi motyw śreżogi, znany nam już z twórczości Friedricha. Szczyt górski otoczony jest ciężkimi chmurami, które stanowią granicę między oblanym słońcem niebem, w którym mienią się wierzchołki gór, a dolną partią zbocza i miastem u podnóża góry. Przez chmury przedziera się jednak światło słońca, rozchodzące się szerokimi promieniami, oblewając miasto jakby złotą poświatą. Pas cumulusów – rozjaśniony od góry, a od dołu bardzo ciemny, dzieli płótno na 3/4 wysokości, a przez taki zabieg kompozycyjny różnica między światem ziemskim a tym, co nad chmurami wydaje się jeszcze większa. Monumentalizm gór i chmur zyskuje tutaj na znaczeniu w porównaniu z rozmiarem osady jakby niemal całkowicie uzależnionej od podniebnej walki żywiołów.

Jens Ferdinand Willumsen, Słońce nad południowym stokiem (duń. Sol over Sydens bjerge), 1902, olej na płótnie, 209×208 cm, Thielska Galleriet, Sztokholm.

Richard Thomson określa tę kompozycję jako pełną sprzeczności; ukazanie efektów świetlnych jest jego zdaniem jednocześnie naukowe, ale też nieścisłe, z kolei obraz wyraża zarówno „medytację nad efemerycznością”[1], jak i aluzję do nieskończoności. Ponadczasowa, a jednocześnie krucha scena ma się jego zdaniem odwoływać do filozofii Nietzschego, która to może być kluczem dla interpretacji późniejszego obrazu Willumsena – Alpinistka (dun. Bjergbestigersken , 1912, olej na płótnie, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga) (il. 24). Duński malarz z pewnością był zwolennikiem górskich wycieczek, a ten obraz jest „pocztówką” z wakacji w Alpach. Choć główną postacią jest tytułowa alpinistka, roztaczający się w tle krajobraz zamknięty jest pasem ciężkich, ciemnych chmur. Kobieta – żeńska wersja nietzscheańskiego Übermenscha – góruje tutaj nad przyrodą, zyskując rozmiar gór i dosięgając głową chmur. Zestawiając ten obraz z niemal o sto lat wcześniejszym Wędrowcem wśród chmur Friedricha można prześledzić ewolucję mistycznego postrzegania natury. Jeszcze u niemieckiego romantyka jest ona nieprzystępna człowiekowi, symbolizując to, czego śmiertelnik nie może doświadczyć, ale o czym marzy. Alpinistka staje natomiast na równi z przyrodą lub nawet dominuje nad nią. Z bogobojnego admiratora natury dążącego do zespolenia z Bogiem doszliśmy więc do nieustraszonego Nadczłowieka władającego przyrodą, w której nie ma miejsca dla Boga.

Artwork Title: Bjergbestigersken ( A Mountain Climber) - Artist Name: Jens Ferdinand Willumsen
Jens Ferdinand Willumsen, Alpinistka (dun. Bjergbestigersken , 1912, olej na płótnie, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga

[1] R. Thomson, R. Rapetti, (red.) Van Gogh to Kandinsky: Symbolist Landscape in Europe 1880-1910 [katalog wystawy] National Galleries of Scotland, Edinburgh, 14.07–14.11.2012; Ateneum Art Museum, Helsinki , 16.11.2012–17.02.2013, Thames & Hudson, London 2012, s. 131.

Opublikowane w

Chmurobrazy duńskie: Eckersberg i Købke

fragment pracy magisterskiej „Chmurobrazy”. Interpretacje motywu chmury w pejzażu 1820-1920. Całość do przeczytania tutaj.

Dahl i Friedrich poznali się w Kopenhadze i miasto to było ośrodkiem dla wielu duńskich malarzy zainteresowanych motywem chmur. Do najważniejszych z nich należą Christoffer Wilhelm Eckersberg i Christen Købke, jednak szkice chmur wykonywali również Johan Thomas Lundbye czy Lorenz Frølich.

Eckersberg, pełniący wiodącą rolę w malarstwie duńskiego Złotego Wieku, był w bezpośrednim kontakcie zarówno z Dahlem, jak i Friedrichem, a jego szkice z podróży do Italii zainspirowały norweskiego artystę[1]. Kojarzony przede wszystkim z klasycyzującymi storiami i biedermeierowskimi scenami rodzajowymi, malarz ten był także ważną postacią dla rozwoju chmurobrazów w malarstwie północnym, na co badacze zwrócili uwagę dopiero w ostatnim dziesięcioleciu. Kasper Monrad poświęca studiom chmur cały ustęp monograficznej publikacji o duńskim malarzu[2]. Christoffer Eckersberg prowadził meteorologiczny dziennik, w którym notował wszelkie zmiany na niebie między 30 czerwca 1826 roku a 6 marca 1851 roku[3]. Zainteresowanie chmurami rozpoczęło się właśnie w 1826 roku i może wynikać z wielu okoliczności; Monrad nie wyklucza znajomości klasyfikacji Howarda i tekstów Goethego, ale wspomina też o wpływie Hansa Christiana Ørsteda oraz Joachima Frederika Schouwa, fizyka i botanika, ważnych dla rozwoju nauk ścisłych i zainteresowania nimi w środowisku kopenhaskim. Schouw, zainspirowany klasyfikacją Howarda, jak i publikacją The Climate of London (1818), w 1826 roku wydał niejako duńską wersję tego tekstu, zatytułowaną O warunkach pogodowych w Danii (duń. Skildring af Veirligets Tilstand i Danmark), jednak Monrad nie jest pewny czy Eckersberg zapoznał się z treścią tekstu już w chwili jego wydania[4]. Tym samym, podobnie jak Hanne Jönsson, za bezpośrednią przyczynę uważa spotkanie z Dahlem w Kopenhadze, które nastąpiło właśnie w 1826 roku[5] [6]. Zdaniem Monrada, Dahl bez wątpienia zaznajomił Eckserberga z badaniami Howarda, możliwe też, że pokazał mu kilka ze swoich studiów chmur[7].

Pierwsze dwa rysunki chmur namalował Eckersberg w sierpniu 1826 roku, późniejszy przebieg prac można śledzić wraz z dziennikiem malarza: pierwszego, trzeciego, czwartego i dziewiątego września tego samego roku powstają kolejne „skizzer af luft og skyer” – szkice atmosfery i chmur[8]. Podobnie jak w przypadku dzieł Dahla, studia chmur Eckserberga można traktować jako samodzielne chmurobrazy, choć tak jak dla Dahla były one efektem wnikliwej obserwacji zjawiska samego w sobie, Eckersberg pracował nad nimi przede wszystkim w celu dopracowania motywu dla potrzeb większych kompozycji[9].

Christoffer Wilhelm Eckersberg, Studium chmur nad morzem (duń. Studie af skyer over havet), 1826, olej na płótnie, 20×31 cm, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga.

Obrazy z kopenhaskiego Statens Museum for Kunst, takie jak Studium chmur nad morzem (duń. Studie af skyer over havet, 1826, olej na płótnie, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga) czy Studium chmur nad Sundem (duń. Studie af skyer over Øresund , 1826, olej na płótnie, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga) ukazują przede wszystkim zainteresowanie formacjami chmur nad wodą. Ważną część twórczości Eckersberga stanowią mariny i to w obrazach takich jak Rosyjski okręt liniowy „Asow” i fregata zakotwiczona w forcie Helsingør (duń. Det russiske linieskib “Asow” og en fregat til ankers på Helsingør red, 1828, olej na płótnie, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga) chmury zyskują najpiękniejszą formę. Nie oznaczało to jednak, że Eckersberg studiował chmury bez fascynacji; jego córka Julie wspominała ojca, który potrafił godzinami przesiadywać na dachu pałacu Charlottenborg i obserwować chmury sunące po kopenhaskim niebie[10].

Wraz z Eckersbergiem, studiowaniem chmur zajął się również jego uczeń, Christen Købke. Bardzo prawdopodobne, że to właśnie za pośrednictwem swojego nauczyciela zainteresował się tym motywem, tym bardziej, że studiował u Eckersberga od 1828 roku, czyli w okresie największej fascynacji starszego malarza tym tematem. Badacze nie wykluczają oczywiście również wpływu twórczości Dahla, jak i znajomości tekstów Howarda[11], jednak bezpośrednią inspiracją była raczej znajomość z Eckersbergiem. Istotna mogła być także styczność z Friedrichem w Kopenhadze[12], a także podróż do Italii w 1838 roku[13]. W szkicach sprzed wyjazdu do Włoch widoczny jest zresztą mniejszy stopień dramatyzacji nieba, co można zaobserwować porównując dwa obrazy z kolekcji kopenhaskiej: Studium chmury (duń. Skystudie, 1833, olej na papierze przyklejonym na karton, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga) oraz Studium chmur (duń. Skystudie, 1840-1845, olej na kartonie, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga). Ten późniejszy może wskazywać więc na większą inspirację Dahlem lub Friedrichem, bowiem Købke wykazuje tutaj większe zainteresowanie efektami świetlnymi, podczas gdy wcześniejszy szkic przypomina studia Eckersberga, bardziej skupionego na formie chmur. Købke, podobnie jak jego nauczyciel, studiował chmury pod kątem przygotowania do większych kompozycji; większość z nich wykorzystał do pejzaży z okolic Blegdammen w Kopenhadze[14].

Christen Købke,  Studium chmury (duń. Skystudie), 1833, olej na papierze przyklejonym na karton, 30,7×38,5 cm, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga.

Christen Købke, Studium chmur (duń. Skystudie), 1840-1845, olej na kartonie, 17×29 cm, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga.

Zainteresowanie chmurami i popularność studiów tego fenomenu jest widoczna w twórczości wielu malarzy europejskich połowy XIX wieku, przede wszystkim tych związanych ze środowiskiem drezdeńskim i kopenhaskim. Impulsem do studiów nad niebem były badania Luke’a Howarda, jak też wzajemne inspiracje artystów. Najpłodniejszy okres malarskich studiów nad chmurami zaczął się w połowie lat 1820., z tego czasu pochodzą bowiem zarówno chmurobrazy Constable’a i Turnera, jak i malarzy niemieckich i duńskich. Pomimo oczywistych skojarzeń z twórczością malarzy brytyjskich, bezpośrednio zainspirowanych Esejem Luke’a Howarda, chmurobrazy innych malarzy powstawały niezależnie. Głównymi postaciami ważnymi dla rozwoju zainteresowania motywem chmur w malarstwie północnoeuropejskim pierwszej połowy XIX wieku byli przede wszystkim Friedrich i Dahl, którzy wpłynęli na Eckersberga i innych duńskich malarzy, wspomnianego już Købkego, a także Lundbye’go, który malował cztery typy chmur z klasyfikacji Howarda, i Frølicha, który szkicował chmury głównie w latach 1830. Co ciekawe, biografie Dahla, Eckersberga i Købke pokazują, że przełomowym momentem dla studiów nad chmurami i niebem okazały się ich wyjazdy do Italii; być możne odmienne warunki pogodowe, w tym większa widoczność i przewaga białych obłoków na południowym niebie dawała większe szanse na studiowanie cumulusów, ulubionego typu chmur wszystkich malarzy.

[1] K. Lunde, Johan Christian Dahl…, s. 10.

[2] K. Monrad, Christoffer Wilhelm Eckersberg…, s. 41.

[3] Idem, Dansk guldalder : hovedværker på Statens Museum for Kunst, Statens Museum for Kunst, København  1994, s. 14.

[4] K. Monrad, Christoffer Wilhelm Eckersberg…, s. 41.

[5] Ibidem, s. 42.

[6] H. Jönsson, C. W. Eckersberg og hans elever. Udstilling i anledning af 200 året for kunstnerens fødsel [katalog wystawy] Statens museum for kunst, 2.01-10.04.1983,  København 1983, s. 30

[7] K. Monrad, Christoffer Wilhelm Eckersberg…, s. 42.

[8] Idem, Dansk guldalder…, s. 14.

[9] K. Monrad, Christoffer Wilhelm Eckersberg…, s. 42.

[10] H. Jönsson, C. W. Eckersberg…, s. 31.

[11] H. Nørregård-Nielsen (red.), Christen Kobke: 1810-1848, Statens Museum for Kunst, København 1996, s. 17.

[12] K. Monrad, Caspar David Friedrich…, s. 109.

[13] H. Nørregård-Nielsen (red.), Christen Kobke…, s. 17.

[14] D. Jackson (red.), Christen Købke: Danish Master of Light [katalog wystawy] 17.03-13.06.2016, National Gallery, London 2010, s. 97.