Motyw chmury był bardzo popularnym w nordyckim malarstwie pejzażowym XIX i początku XX wieku. Artyści tacy jak Christoffer Wilhelm Eckersberg, Johan Christian Dahl czy Książę Eugeniusz poświęcili obłokom wiele szkiców, ale też skończonych dzieł.

Czy wiesz, że…

☁️ Luke Howard, twórca systematyzacji chmur, był również świetnym rysownikiem, a jego Esej o modyfikacji chmur zainspirował wielu malarzy XIX wieku?

☁️ Malarze tacy jak Eckersberg podchodzili do nieba jak naukowcy, szkicując i notując układ chmur. Duński malarz prowadził nawet dziennik, w którym zapisywał oglądane przez siebie chmury, a z relacji jego córki Julie wynika, że potrafił obserwować niebo całymi dniami z dachu pałacu Charlottenborg w Kopenhadze.

☁️ Malarze romantyczni nie interesowali się jednak naukową systematyką chmur, a za Casparem Davidem Fridrichem próbowali wyrazić tajemniczy nastrój nieba, szczególnie nocą oraz podczas wschodów i zachodów słońca. Johan Christian Dahl, przyjaciel Friedricha, znał badania Howarda, ale bliżej mu było do swobodniejszego ujęcia nieba.

☁️ Pod koniec XIX wieku, gdy artyści interesowali się neoromantyzmem, przypisywali niebu oraz chmurom wartość symboliczną. Przenikające przez obłoki światło miało być np. obrazem obecności Boga, a samo niebo – dowodem na istnienie transcendencji.

☁️ Chmury mogły jednak wyrażać również nastrój i stan psychiczny malarza. Artyści tacy jak Książę Eugeniusz często traktowali obłoki jako symbole, a obraz Chmura tego szwedzkiego malarza ma aż siedem różnych wersji!

Więcej o nordyckim chmuromalarstwie dowiesz się z filmu na kanale Utulę Thule mówi o sztuce Północy.

OBRAZY I ZDJĘCIA UŻYTE W FILMIE

1. Luke Howard, Esej o modyfikacji chmur, strona tytułowa i jedna z ilustracji, 1830.
2. Luke Howard, Studium chmur, akwarela, ok. 1803-1810, Royal Meteorological Society.
3. Luke Howard, Studium Cirrusa, grafika, opublikowana na łamach „Philosophical Magazine” w 1803.
4. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Studium chmur nad morzem (duń. Studie af skyer over havet), 1826, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga.
5. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Północny widok na zamek Kronborg, 1810, The Hirschsprung Collection, Kopenhaga.
6. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Widok na trzy łuki trzeciej kondygnacji Koloseum (duń. Udsigt gennem tre af de nordvestlige buer i Colosseums tredje stokværk), 1815, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga.
7. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Tęcza nad morzem ze statkami (duń. Regnbue på søen, en krydsende jagt med nogle andre skibe), 1836, Nivaagaard Museum, Fredensborg
8. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Rosyjski okręt linowy ‘Asow’ (duń. Det russiske linieskib “Asow” og en fregat til ankers på Helsingørs red), 1828, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga.
9. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Widok na szwedzki brzeg z obwarowań zamku Kronborg (duń. Udsigt fra Kronborg Vold over flagbatteriet og Sundet til den svenske kyst ), 1829, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga.
10. Johan Christian Dahl, Studium chmur (szw. Molnstudie), 1831, Konstmuseum, Göteborg.
11. Johan Christian Dahl, Widok na Drezno w świetle księżyca, 1839, źródło: Google Art Project.
12. Johan Christian  Dahl, Moonlight over the River Oder at Swinemünde, Dresden 1839, źródło: https://daxermarschall.com/
13. Johan Christian Dahl,  Elb Landscape near Dresden in the Moonlight
14. Johan Christian Dahl, Matka i dziecko nad morzem, 1840, źródło: mydailyartdisplay.wordpress.com
15. Eero Järnefelt, Chmury ponad wzgórzami, (fin. Pilviä vaarojen yllä), data nieznana, kolekcja prywatna.
16. Eero Järnefelt, Pejzaż z Koli (fiń. Maisema Kolilta), 1930, Kuopion taidemuseo.
17. Eero Järnefelt, Studium chmur, 1893, Ateneum, Helsinki.
18. Eero Järnefelt, Koli, 1935, źródło: wikiart.org
19. Eero Järnefelt, Lipcowy dzień (fiń. Heinäkuun päivä), 1891, źródło: wikiart.org
20. Eero Järnefelt, Świt (fiń. Aamurusko) 1886, Bukowskis.
21. Książę Eugeniusz (Prins Eugen), Spokojna woda (szw. Stilla vatten), 1901, Nationalmuseum, Sztokholm.
22. Książę Eugeniusz (Prins Eugen), Chmura (szw. Molnet), 1896, Waldemarsudde, Sztokholm.
23. Książę Eugeniusz (Prins Eugen), Chmura (szw. Molnet), 1927, źródło: Bukowskis.
24. Książę Eugeniusz (Prins Eugen), Chmura nocna (szw. Nattmolnet) , 1901, Waldemarsudde, Sztokholm.
25. Książę Eugeniusz (Prins Eugen), Chmury nad Sztokholmem, 1915, źródło: Bukowskis.
26. Książę Eugeniusz (Prins Eugen), Örberga, 1919, źródło: Bukowskis.
27. Książę Eugeniusz (Prins Eugen), Stary zamek (szw. Det gamla slottet), 1893, Waldemarsudde, Sztokholm.
28. Cumulus congestus, zdjęcie autorstwa Cahokia_1, źródło: Wikimedia Commons.
29. Jens Ferdinand Willumsen, Słońce nad południowym stokiem (duń. Sol over Sydens bjerge), 1902, Thielska Galleriet, Sztokholm.
30. Jens Ferdinand Willumsen, Alpinistka, 1912, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga.
31. Jens Ferdinand Willumsen, Jotunheim, 1892-1893, J.F. Willumsens Museum, Frederikssund.
32. Karl Nordström, Forteca w Varberg, 1893, Waldemarsudde, Sztokholm.
33. Karl Nordström, Zachód słońca, ok. 1899, źródło: Wikimedia Commons.
34. Karl Nordström, Chmura burzowa (szw. Ovädersmoln), 1893, Nationalmuseum, Sztokholm.
35. Akseli Gallen-Kallela, Jezioro Keitele (fin. Keitele), 1905, National Gallery, Londyn.
36. Akseli Gallen-Kallela, Widok na jezioro (fin. Järvimaisema), 1901, Ateneum (Fińska Galeria Narodowa), Helsinki.
37. Akseli Gallen-Kallela, Chmury-wieże (fiń. Pilvi tornit), 1904, Didrichsen Art Museum, Helsinki.
38. Pekka Halonen, Chmury nad jeziorem, 1920, Bukowskis.
39. John Bauer, Zamek z różowych chmur (szw. Slott av rosiga moln),  źródło: zazzle.se
40. John Bauer, W szerokim świecie (szw. Ut i vida världen), 1907, Litografiska Museet, Huddinge.

Czytaj więcej:

Chmurobrazy duńskie: Eckersberg i Købke

Chmurobrazy Johana Christiana Dahla

Chmurobrazy Marcusa Larssona

Chmurobrazy Eero Järnefelta

Chmurobrazy Księcia Eugeniusza

Chmurobrazy Jensa Ferdinanda Willumsena

Chmurobrazy Akselego Gallen-Kalleli

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci.