Sztuka wikingów ⛵️

Wikingowie mogą kojarzyć się z rabunkami i budzeniem postrachu, ale wśród nich byli też zdolni rzemieślnicy wykonujący piękne przedmioty. Wśród nich wiele znajduje się obecnie w kolekcjach najważniejszych muzeach Skandynawii.

Czy wiesz, że…

⛵️ określenie wiking bierze się od staronordyckiego viking określającego zamorską wyprawę, nierzadko w celach poznawczo-grabieżczych? Na wiking jechali przede wszystkim młodzi mężczyźni, ale potocznie wikingami nazywamy ludność zamieszkującą Półwysep Skandynawski i migrującą na Północ oraz podróżującą po całej Europie między VIII a XI wiekiem.

⛵️ pamiątki po wikingach znaleziono nawet w Polsce? Wyspa Wolin jest świetnym przykładem dawnej obecności północnych kupców, a pozostawione przez nich obiekty i przedmioty wykonane w jednym ze stylów sztuki wikińskiej pozwalają śledzić ich migrację po Europie. Dzięki nim wiemy, że wikingowie dotarli na Sycylię i do Konstantynopola.

⛵️ sztuka wikińska miała wiele wspólnego z celtycką? Popularny motyw plecionki zaczerpnięty został najprawdopodobniej właśnie ze sztuki anglosaskiej i celtyckiej, ale późniejsze motywy sztuki wikińskiej wynikały również z inspiracji sztuką kontynentalnej Europy. Np. w stylu Urnes znajdziemy ślady francuskiej sztuki średniowiecznej.

⛵️ istnieje więcej niż sześć stylów sztuki wikińskiej? Poza nimi wyznacza się nie tylko wcześniejszy styl Vendel (którego ostatnia faza, styl E, często utożsamiany jest ze stylem Oseberg), ale również styl Broa, datowany na lata około 750 – 825, a więc rozpoczynający się przed wspomnianym Oseberg lub współistniejący z nim.

⛵️ sztukę wikińską można oglądać również w Polsce? Tym razem nie chodzi o Wolin, ale o kościół słupowy w Karpaczu. Świątynia Wang znalazła się na terenach dzisiejszej polski jeszcze w czasach zaborów, bowiem zakupił ją książę pruski Fryderyk William IV i przetransportował z Norwegii na tereny ówczesnych Prusów w roku 1842.

Więcej o wymienionych artystach dowiesz się z filmu na kanale Utulę Thule mówi o sztuce Północy:

OBRAZY I ZDJĘCIA UŻYTE W FILMIE

  1. Przykłady stylu Vendel: Del av hjälm, möjligen Odin, Del av hjälm, pressad bronsplåt, źródło: Wikimedia Commons. 
  2. Helm w stylu Vendel, źródło: Wikimedia Commons. 
  3. Detal statku z Oseberg, źródło: Wikimedia Commons. 
  4. Broszka w stylu Borres, źródło: Wikimedia Commons. 
  5. Zdjęcie kościoła w Urnes, źródło: Wikimedia Commons. 
  6. Kamień runiczny, Ög, źródło: Wikimedia Commons. 
  7. Posrebrzany naszyjnik, źródło: Wikimedia Commons. 
  8. Złota biżuteria z Hiddensee, Muzeum Narodowe w Kopenhadze, źródło: Wikimedia Commons. 
  9. Wiatrowskaz z Söderala, źródło: Wikimedia Commons. 
  10. Brazowa brosza w stylu Urnes, dzieło współczesne: zrodlo: https://ancientreasures.com/products/vikings-urnes-style-interlaced-animal-pewter-brooch
  11. Uprząż konna w stylu Borre, źródło: https://www.researchgate.net
  12. Topór w stylu Mammen, źródło: www.wikiart.org
  13. Portal z Urnes, Urnesportalen
  14. Kamień runiczny z Upplandii_Runinskrift_871
  15. Kamień runiczny w stylu Ringerike, Vangsteinen, źródło: źródło: Wikimedia Commons. 
  16. Kamień runiczny,  Aarhussten I, źródło: http://runer.ku.dk/
  17. Wszystkie plansze z opisem motywami charakterystycznymi dla danych stylów, źródło: https://jonaslaumarkussen.com/jellingstyle/
  18. Zdjęcia rekonstrukcji Szkatuły z Kamienia Podolskiego, źródło: Wikimedia Commons.
  19. Rekonstrukcja kurhanu, źródło: https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C80185%2Cmalopolska-zrekonstruowano-grob-ksiazecy-sprzed-2-tys-lat.html
  20. Zdjęcia własne z pobytów w Muzeum Narodowym w Kopenhadze, Muzeum Łodzi Wikińskich w Oslo, Muzeum Historycznym w Sztokholmie, Muzeum Historycznym w Oslo, Muzeum Osadnictwa w Reykjaviku.
  21. Frank Dicksee, The Funeral of a Viking, 1893, Manchester Art Gallery.
  22. Johan Peter Raadsig, Ingolf tager Island i besiddelse, 1850.
  23. Christian Krohg, Leif Eriksson odkrywa Amerykę 1893.

Bibliografia: 
https://dzikibez.pl/wiedza/wierzenia-kultura/style-zdobnicze-w-swiecie-wikingow/
https://archiwa.winland.pl/obcy/obcy/2007/001_glowizna.php?kod_matrixa=win01xxxx206
http://www.vikingr.neostrada.pl/wiking1/art.htm
https://sosreb.wordpress.com/2013/09/11/podstawowe-style-wczesnosredniowiecznej-sztuki-skandynawskiej/

Czytaj więcej:

Konie w sztuce (staro)islandzkiej 🐴

Od wikingów po sztukę współczesną. Muzea w Oslo

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci.

Top 10 artystów islandzkich 🇮🇸

Kjarval, Jónsson, Matthíasdóttir, Erró. Jeśli te islandzkie nazwiska nic Ci nie mówią, znaczy, że to zestawienie 10 islandzkich artystów jest właśnie dla Ciebie! Poznaj najważniejszych malarzy i rzeźbiarzy XX-wiecznej oraz współczesnej Islandii.

Czy wiesz, że…

🇮🇸 historia sztuki islandzkiej zaczyna się oficjalnie tak naprawdę dopiero z początkiem XX wieku? Nie oznacza to, że wcześniej nie było na Islandii sztuki, jednak dopiero po 1900 roku pojawili się pierwsi Islandczycy wykształceni na Akademii Sztuk Pięknych.

🇮🇸 Galeria Narodowa Islandii powstała w… Kopenhadze? Listasafns Íslands została założona w 1884 roku przez Björna Bjarnarsona patriotę robiącego interesy w Królestwie Duńskim. Pierwsza kolekcja opierała się na darach, a potem została wzbogacona o pierwsze islandzkie dzieła.

🇮🇸 Jón Stefánsson uczył się u samego Henri’ego Matisse’a? Większość islandzkich adeptów malarstwa wybierała się na studia od Kopenhagi, ale Stefánsson wolał pojechać do Paryża, z kolei Kjarval próbował swoich sił na studiach w Londynie.

🇮🇸 Ásmundur Sveinsson zaprojektował własny dom-pracownię? Ten utalentowany artysta tworzył prace inspirowane klasycyzmem i abstrakcjonizmem, ale w bryle budynku służącego dzisiaj za jego muzeum widać przede wszystkim echo architektury egipskiej. We wnętrzach oraz w ogrodzie znajdziemy prace rzeźbiarza ze wszystkich etapów jego twórczości.

🇮🇸 prawdziwa islandzka sztuka współczesna to sztuka kobiet? Do najważniejszych z nich należy omawiania w filmie Louisa Matthíasdóttir, ale również jej wspomniana przyjaciółka Nína Tryggvadóttir czy Guðmunda Andrésdóttir. Co więcej, kobiety-artystki były obecne na Islandii od zaorania nowoczesnej historii sztuki islandzkiej: nauczycielka Þórarinn B. Þorlákssona nazywała się Thóra Thoroddsen.

🇮🇸  w Reykjaviku znajduje się specjalny park rzeźb wyłącznie z pracami kobiet? Znajdziemy tam pomniki i rzeźby autorstwa Gunnfríður Jónsdóttir (1889 – 1968), Nína Sæmundson (1892 – 1962), Tove Ólafsson (1909 – 1992), Þorbjörg Pálsdóttir (1919 – 2009), Ólöf Pálsdóttir (1920) oraz Gerður Helgadóttir

🇮🇸  Erró został oskarżony o plagiat? W 2010 roku brytyjski rysownik Brian Bolland zarzucił Islandczykowi wykorzystywanie jego pomysłu w jednym z dzieł, które sprzedawał. Brytyjczyk napisał do artysty list, a sprawę szeroko komentowano. Choć trudno dociec, jak zakończyła się sprawa, podejrzane dzieło Erró trudno znaleźć teraz w Internecie.

🇮🇸 Ólafur Eliasson również jest Islandczykiem? Choć jego Studio mieści w Berlinie, a artysta działa w całej Skandynawii, należy do najważniejszych reprezentantów dzisiejszej kultury islandzkiej. Innym sławnym Islandczykiem jest Ragnar Kjartansson, niedawno uznany za jednego z najciekawszych artystów współczesnych w ogóle.

Więcej o wymienionych artystach dowiesz się z filmu na kanale Utulę Thule mówi o sztuce Północy:

https://youtu.be/Z0xmwNfRkoM

OBRAZY I ZDJĘCIA UŻYTE W FILMIE

  1. Szkatułka, Guðmundur Böðvarsson, 1799, Safnahúsið, Reykjavik.
  2. Einar Jónsson, Wiosna (isl. Vór), 1935-36, Listasafn Einars Jónssonar, Reykjavik
  3. Einar Jónsson, Wyjęci spod prawa (isl. Útlagar), 1901, Reykjavík
  4. Einar Jónsson, Narodziny Psyche, 1915-1927, Listasafn Einars Jónssonar, Reykjavik
  5. Einar Jónsson, Fatum (isl. Skuld),1900-1927, Listasafn Einars Jónssonar, Reykjavik
  6. Einar Jónsson, Pomnik Ingólfura Arnarsona, 1907, Reykjavik
  7. Einar Jónsson, Złamana przysięga, 1951, Reykjavik
  8. Þórarinn B. Þorláksson, Zachód słońca nad Tjörninem (Sólarlag við Tjörnina), 1905, Wikimedia Commons.
  9. Þórarinn B. Þorláksson, Hvítá in Borgarfjörður, 1903, Wikimedia Commons.
  10. Þórarinn B. Þorláksson, Summer Evening in Reykjavík, 1904, Wikimedia Commons.
  11. Þórarinn B. Þorláksson, From Þingvellir II, 1905, Wikimedia Commons.
  12. Þórarinn B. Þorláksson, Repose, 1910, Wikimedia Commons.
  13. Þórarinn B. Þorláksson, Stórisjór and Vatnajökull, 1921, Wikimedia Commons.
  14. Þórarinn B. Þorláksson, Hekla from Laugardalur, 1922, Wikimedia Commons.
  15. Þórarinn B. Þorláksson, Dom artysty (isl.Heimili listamannsins), 1923, Wikimedia Commons.
  16. Þórarinn B. Þorláksson, Hekla widziana z Laugarvatnin (isl. Hekla sed fra Laugarvatnin), 1917
  17. Ásgrímur Jónsson, Lava Gorge at Þingvellir, 1947, źródło: https://www.akvarellmuseet.org/
  18. Ásgrímur Jónsson,Thingvöllum, 1905, źródło: WikiArt.com
  19. Ásgrímur Jónsson, Jesień w Thingvellir (isl. Haust a Tingvollum),
  20. Jón Stefánsson, Letnia noc (isl. Sumarnótt), 1929, Listasafn Íslands, Reykjavik
  21. Jón Stefánsson, Landscape with the volcano “Herðubreið”, Iceland, bez daty, źródło: artnet.
  22. Jón Stefánsson, Breaking waves, Iceland, bez daty, źródło: artnet.
  23. Ásmundur Sveinsson, Ostatnia podróż (isl. Síðasta sjóferðin), 1960, Ásmundarsafn, Reykjavík
  24. Jóhannes S. Kjarval, Mleczna góra (isl. Fjallamjólk), 1942, Kjarvalsstaðir, Reykjavik
  25. Jóhannes S. Kjarval, Esja, 1959, Kjarvalsstaðir, Reykjavik
  26. Jóhannes Sveinsson Kjarval, Lava at Bessastadir, 1947-54, MoMA.
  27. Jóhannes Sveinsson Kjarval, Icelandic Melody by Icelandic painter
  28. Obrazy eksponowane na wystawie czasowej  dzieł Louisy Matthíasdóttir w Kjarvalsstaðir : https://artmuseum.is/news/exhibition-opening-louisa-matthiasdottir-calm
  29. Louisa Matthíasdóttir, Kobieta w Reykjaviku (isl. Kóna i Reykjavik), 1980, Kjarvalsstaðir
  30. Dzieła Erró ze zbiorów  Listasafn Reykjavíkur – Hafnarhús, źródło: https://safneign.listasafnreykjavikur.is/
  31. Helgi Thorgils Fridjónsson, Icelandic fishers, 2001, źródło: www.brigittarosenberg.ch
  32. Helgi Thorgils Fridjónsson, Painting, 2005, źródło: www.brigittarosenberg.ch
  33. Helgi Thorgils Fridjónsson, Painting 2004, źródło: www.brigittarosenberg.ch
  34. Helgi Thorgils Fridjónsson, Icelandic Birds (Mirage)2007, źródło: https://www.mutualart.com/
  35. Dzieła Helgiego Thorgilsa Fridjónssona, źródło: http://www.galeriecaesar.cz/Galerie%20Archiv/2009/214%20Fridjonsson/Fridjonsson_Helgi.htm oraz https://sim.is/saga-iceland-art-and-narrative-kumu-art-museum-tallinn-estonia/helgi-thorgils-fridjonsson/
  36. Þorbjörg Pálsdóttir, Taniec (isl. Dansleikur), 1970
  37. Þorbjörg Pálsdóttir, Feimin stelpa, 1967, źródło: arkiv.is
  38. Þorbjörg Pálsdóttir, Piltur og stúlka (Kata og Stebbi), 1968, Reykjavik
  39. oraz zdjęcia z archiwum prywatnego autorki.

Czytaj więcej:

Konie w sztuce (staro)islandzkiej 🐴

Domy-muzea artystów nordyckich cz. 1 🏛

Muzeum Narodowe – czyli jakie? Muzea Islandii

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci.

10 najfajniejszych malarzy z Finlandii 🇫🇮

O sztuce fińskiej słyszy się zazwyczaj niewiele, ale malarstwo Młodej Finlandii na pewno się Wam spodoba! Współcześni artyści również warci są uwagi.

Czy wiesz, że…

🇫🇮 przez dłuższy czas Finlandia należała do Szwecji, a pierwszym językiem wielu artystów fińskich był szwedzki? Stąd wiele nazwisk i oryginalnych tytułów dzieł z Finlandii znajdziemy właśnie w tym języku.

🇫🇮 w 1892 roku artyści, poeci i muzycy powołali do życia Młodą Finlandię? Po przejęciu kraju przez Rosję nasiliły się nastroje narodowościowe, a młodzi Finowie – zasmakowawszy paryskiej bohemy – postanowili tworzyć sztukę nowoczesną. Członków stowarzyszenia Młoda Finlandia przedstawił choćby Akseli Gallen-Kallela na obrazie Sympozjum (fin. Symposion/Probleema).

🇫🇮 Gallen-Kallela urodził się jako Axel Waldemar Gallén? Na fali trendów narodowościowych postanowił on zmienić szwedzkie nazwisko na brzmiące bardziej po fińsku.

🇫🇮 Järnefelt był początkowo realistą, ale w jego twórczości zauważyć można również elementy impresjonizm? Szczególnie w jego lekkim, niemal szkicowym czasem ujęciu chmur i nieba. 

🇫🇮 Hugo Simberg jest autorem obrazu Finlandii numer 1? W 2006 roku galeria Ateneum zorganizowała plebiscyt na najbardziej fińskie dzieło (Maamme taulu -äänestyksessä). Pierwsze miejsce zajął Ranny anioł fińskiego symbolisty, drugie – Rekonwalescentka  Helene Schjerfbeck, a trzecie – Walczące głuszce Ferdinanda von Wrighta.

🇫🇮 Tove Jansson była nie tylko autorką “Muminków”, ale też utalentowaną malarką? Pochodziła z artystycznej rodziny jako córka Viktora Janssona, rzeźbiarza, oraz Signe Hammarsten-Jansson, ilustratorki i graficzki. Rodzice Tove byli też inspiracją dla postaci Mamusia i Tatusia Muminka.

🇫🇮 9 sierpnia świętuje się Dzień Sztuki Fińskiej? Święto ustanowiono w tym roku i przypada na dzień urodzin Tove Jansson, dlatego oficjalna nazwa wydarzenia to Tove Janssonin ja suomalaisen taiteen päivä. Więcej informacji o tym dniu poczytacie na stronie Pohjola.

🇫🇮 Tom of Finland tworzył pod pseudonimem ze względu na swoją orientację seksualną? W powojennej Finlandii prace o charakterze erotyczno-pornograficznym były zakazane, tak samo jak seksualizm. Artysta zaryzykował jednak wydawnictwa anonimowe (głównie w USA), dzięki którym stał się czołową postacią środowisk gejowskich i rewolucji seksualnej.

Więcej o wymienionych artystach dowiesz się z filmu na kanale Utulę Thule mówi o sztuce Północy:

https://youtu.be/Gj23Obc8E_I

OBRAZY I ZDJĘCIA UŻYTE W FILMIE

  1. Albert Edelfelt , Na fali (fin. Käytössä aallonmurtaja), 1883, Muzeum Sztuki w Goteborgu
  2. Albert Edelfelt, Przenoszenie trumny dziecka (fin. Lapsen ruumissaatto), 1879, Ateneum, Helsinki
  3. Albert Edelfelt, Most Kaukola o zachodzie słońca, 1890, Wikimedia Commons.
  4. Albert Edelfelt, La laitière, 1889, Wikiart.org
  5. Albert Edelfelt, Pejzaż, 1889, Wikimedia Commons.
  6. Albert Edelfelt, Kobiety Ruokolahti przed kościołem, 1887, Wikiart.org
  7. Albert Edelfelt, Dobrzy przyjaciele. Portret siostry artysty, Berthy Edelfelt
  8. Albert Edelfelt, Stara kobieta z koszykiem (fin. Eukko pärekoreineen), 1882, Ateneum, Helsinki. 
  9. Albert Edelfelt, Ogrody Luksemburskie (fin. Pariisin Luxemburgin puistossa), 1887, Ateneum, Helsinki. 
  10. Albert Edelfelt, Chrystus i Maria Magdalena, legenda fińska, 1890, Ateneum, Helsinki.
  11. Albert Edelfelt, Dzień odpoczynku, 1875-6, Nationalmuseum, Sztokholm
  12. Albert Edelfelt, Żyd sprzedający buty, ok. 1873, źródło: Bukowskis
  13. Albert Edelfelt, Chłopcy kapiący się na plaży (fin. Leikkiviä poikia rannallakiviä poikia rannalla), 1884, Ateneum, Helsinki.
  14. Albert Edelfelt, Paryżanka (Virginie), 1883, Joensuu Art Museum
  15. Albert Edelfelt, Letni wieczór (fiń. Kesäiltana), 1883
  16. Pekka Halonen, Pora posiłku (fiń. Ateria), Didrichsenin taidemuseo, Helsinki
  17. Pekka Halonen, Zachód słońca nad jeziorem Tuusula (fiń. Auringonlasku Tuusulanjärvellä), 1902
  18. Ferdinand von Wright, Walczące głuszce (fiń. Taistelevat metsot), 1886, Ateneum, Helsinki.
  19. Ferdinand von Wright, Z ogrodu. Kwiaty i ptaki, 1853–54, Ateneum, Helsiniki, Wikimedia Commons.
  20. Ferdinand von Wright, Puchacz łapiący zająca (fin. Huuhkaja iskee jänikseen), 1860, Ateneum, Helsinki, Wikimedia Commons.
  21. Ferdinand von Wright, Zaloty głuszców, 1862, Wikimedia Commons. 
  22. Ferdinand von Wright, Sroki wokół martwego głuszca, 1867, Wikimedia Commons.
  23. Ferdinand von Wright, Kaczki-krzyżówki, 1974, Wikimedia Commons.
  24. Ferdinand von Wright, Swinie i sroki, 1875, Ateneum, Helsinki.
  25. Ferdinand von Wright, Cietrzew pławiący się w piasku (fin. 
    Pyitä rypykuopalla), 1877, Ateneum, Helsinki, Wikimedia Commons. 
  26. Ferdinand von Wright , Sojki, 1877, Ateneum, Helsinki, Wikimedia Commons. 
  27. Ferdinand von Wright, Pierwsza niespodzianka (fin. Ensi yllatys), 1880, Wikimedia Commons. 
  28. Ferdinand von Wright, Pardwy, 1893, Ateneum, Helsinki, Wikimedia Commons. 
  29. Ferdinand von Wright, Orzeł przedni nad jeziorem, 1897, Ateneum, Helsinki, Wikimedia Commons. 
  30. Ferdinand von Wright, Ogród w Haminalahti, 1856–57, Wikimedia Commons. 
  31. Ferdinand von Wright, Widok z zatoki Hamina (fin. Näköala Haminalahdelta), 1853, Wikimedia Commons. 
  32. Ferdinand von Wright, Pejzaż z Lugnet, 1877, Wikimedia Commons. 
  33. Ferdinand von Wright, Leśny pejzaż z Haminalahti, 1880, Wikimedia Commons. 
  34. Ferdinand von Wright, Kuropatwy na śniegu, 1895, Wikimedia Commons. 
  35. Magnus, Wilhelm, Ferdinand von Wright, litografie z Svenska fåglar av bröderna, 1929, Bukowskis.
  36. Eero Järnefelt, Portret syna, 1897, Wikimedia Commons. 
  37. Eero Järnefelt, Blooming Summer, 1918, Wikimedia Commons. 
  38. Eero Järnefelt, Dziewczyna z Salo (szw. Flickan från Salo), 1894, Wikimedia Commons. 
  39. Eero Järnefelt, Chłop i pracownicy, 1893, Wikimedia Commons. 
  40. Eero Järnefelt, Samka na łące (fin. Saimi kedolla), 1892, Muzeum w Järvenpää, Finlandia
  41. Eero Järnefelt, W drodze do domu (fin. Kotimatkalla), 1903, Turku Art Museum, Turku, Finlandia. 
  42. Eero Järnefelt, Pełnia księżyca (fin. Kesäyön Kuu),  1889
  43. Akseli Gallen-Kallela, Parisienne, 1888, oil on canvas
  44. Akseli Gallen-Kallela, Jezioro Keitele (fin. Keitele), 1905, National Gallery, Londyn.
  45. Akseli Gallen-Kallela, Widok na jezioro (fin. Järvimaisema), 1901, Ateneum (Fińska Galeria Narodowa), Helsinki.
  46. Archiwalna fotografia Akselego Gallen-Kalleli i Alberta Edelfelta, 1893, źródło: https://mydailyartdisplay.wordpress.com/category/albert-edelfelt/
  47. Jules Bastien-Lepage, Pas Mèche (Nothing Doing), 1882
  48. A photograph of Axel Gallén and other art students in Académie Julian in the 1880s
  49. Akseli Gallen-Kallela, Chmury nad jeziorem, 1904
  50. Akseli Gallen-Kallela, Przy rzece Tuoneli, studium do fresku w Mauzoleum Juselius, 1903, Ateneum, Helsinki.
  51. Akseli Gallen-Kallela, Widok jeziora, 1901, Ateneum, Helsinki.
  52. Pekka Halonen, W saunie (fin. Saunassa), 1925
  53. Pekka Halonen, Wożący kłody (fin Tukinuittajat), 1925, Halosenniemi, Tuusula.
  54.  
  55. Hugo Simberg, Bajka 2, 1896, źródło: http://monsterbrains.blogspot.com/
  56. Hugo Simberg, Chłop i Śmierć u wrót Nieba i Piekieł, 1897, źródło: http://monsterbrains.blogspot.com/
  57. Hugo Simberg, Ranny anioł, 1903, Finnish National Gallery, Helsinki
  58. Hugo Simberg, Ku wieczorowi ,1913, Finnish National Gallery, Helsinki
  59. Hugo Simberg, Mróz, 1895, Finnish National Gallery, Helsinki
  60. Hugo Simberg, Ogród śmierci, 1896, Finnish National Gallery, Helsinki
  61. Hugo Simberg, Śmierć słucha, 1897, Finnish National Gallery, Helsinki
  62. Helene Schjerfbeck, Margareta Wind, 1934, Göteborgs konstmuseum
  63. Helene Schjerfbeck, Girl from Eydtkuhne II, 1927, Wikimedia Commons.
  64. Helene Schjerfbeck, Dziewczyna z Barösund (fin. Tyttö Barösundista), 1885–1890, Wikimedia Commons.
  65. Helene Schjerfbeck, Rekonwalescentka (fin. Toipilas, szw. Konvalescenten), 1888, Ateneum, Helsinki, Wikimedia Commons.
  66. Helene Schjerfbeck, Buty do tańca (fin. Tanssiaiskengät), 1882, Wikimedia Commons.
  67. Helene Schjerfbeck, Schnące pranie (fin. Vaatteita kuivumassa), 1883, Ateneum, Helsinki, Wikimedia Commons.
  68. Helena Schjerfbeck, Portret dziewczynki (fin. Tytuotokuva), 1885, Ateneum.
  69. Helena Schjerfbeck, Matka i dziecko, 1886, Ateneum, Helsinki.
  70. Helena Schjerfbeck, Robotnice w drodze do fabryki (fin.Tehdastyöläisiä matkalla työhön), 1921–1922, Riihimäki Art Museum
  71. Helene Schjerfbeck, Blondynka, 1916, Wikimedia Commons.
  72. Helene Schjerfbeck, The Apple Girl, 1928, Wikimedia Commons.
  73. Helene Schjerfbeck, Girl with Blue Ribbon, 1943, Wikimedia Commons.
  74. Helene Schjerfbeck, Idące do kościoła. Poranek wielkanocny, 1895–1900
  75. Helene Schjerfbeck, Portret aktora Matti Kiianlinna, 1926, Wikimedia Commons.
  76. Helene Schjerfbeck, Rosy-Cheeked Girl, 1927, Wikimedia Commons.
  77. Helene Schjerfbeck, The Seamstress (The Working Woman), 1905, Wikimedia Commons.
  78. Tove Jansson, Paląca dziewczyna (Autoportret) , 1940, © Moomin Characters™
  79. Tove Jansson, Autoportret. Boa z rysia , 1942, Dulwich Picture Gallery © Moomin Characters™
  80. Tove Jansson, Zabawa w mieście , 1947, © Helsinki Art Museum
  81. Tove Jansson, Rodzina, 1942, Ateneum, Finlandia
  82. Tove przy pracy nad freskiem Zabawa w mieście w helsińskim ratuszu, © Helsinki Art Museum
  83. Tove Jansson, Ilustracja z książki Kometa nad doliną Muminków , 1946, Tampere Art Museum, Moominvalley, fot. Finnish National Gallery / Hannu Aaltonen, © Moomin Characters ™
  84. Tove Jansson, Mural z przedszkola w Kotka, 1949, Moomin Characters ™
  85. Tove Jansson, Gra, 1955, © Helsinki Art Museum
  86. Tove Jansson in her studio | © Per Olov Jansson
  87. Tove Jansson,  Paris, 1934
  88. Tove Jansson, Before the Masquerade, 1943, źródło: DailyArt.com
  89. Tove Jansson, Still life with spring flowers, źródło: Bukowskis.
  90. Tom of Finland, Bez tytułu (Seria “Rowerzysta i złodziej”), 1960, Tom of Finland Foundation.
  91. Tom of Finland, Bez tytułu (Seria “Seks i pociąg), 1974, Tom of Finland Foundation.
  92. Tom of Finland (Touko Laaksonen), Bez tytułu (z serii “Camping”), 1976, Tom of Finland Foundation.
  93. Tom of Finland (Touko Laaksonen, Untitled (z serii “Camping”), 1976, Tom of Finland Foundation.
  94. Maija Isola, Kaivo (Well), Marimekko
  95. Maija Isola, Kompozycja z kwiatami, źródło: Bukowskis. 
  96. Maija Isola, Wzór makowy (fiń. Unikko), 1964, Marimekko
  97. Maija Isola, Amfora, 1948, Marimekko
  98. Maija Isola, Przyroda (fin. Luonto), 1957-1963, Marimekko
  99. Maija Isola, Wzory (fin. Ornamentti), 1958,  Marimekko
  100. Maija Isola, Lovelovelove, 1968, Marimekko

Czytaj więcej:

Ateneum, czyli świątynia sztuki fińskiej. Muzeum w Helsinkach

Domy-muzea artystów nordyckich cz. 2 🏠

Nordyckie ilustracje dla dzieci 📚

Top 10 malarzy szwedzkich 🇸🇪

 

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci.

Młoda Polska-Młoda Skandynawia 🤝

Czy malarze Młodej Polski mają coś wspólnego z artystami Młodej Skandynawii? Co łączy przedstawicieli obu nurtów i czy mogło dojść do bezpośredniego kontaktu, a może podobieństwa wynikają z pokrewieństwa dusz?

Czy wiesz, że…

🤝 Ferdynand Ruszczyc, jeden z najbardziej interesujących pejzażystów Młodej Polski, był w połowie Skandynawem? Jego matka pochodziła z Danii, a malarz tworzył również na Bornholmie

🤝 Anders Zorn podróżował po Krakowie? Wówczas było to najważniejsze miasto Galicji po Lwowie, a więc ważne centrum kulturowe zaboru austriackiego. Zorn przyjechał tu w ramach swojej podróży po Europie, jak również Pontus Larsson, syn Carla Larssona.

🤝 Edvard Munch przyjaźnił się ze Stanisławem Przybyszewskim? Obaj poznali się w berlińskiej gospodzie Zum Schwarzen Ferkel (Pod Czarnym Prosiakiem), a większą sławę na kontynencie norweski malarz zawdzięcza właśnie płomiennym pismom Polaka. Również dzięki Przybyszewskiemu twórczość Muncha poznał Wojciech Weiss.

🤝 źródła podobieństw między sztuką młodopolską a sztuką artystów Młodej Finlandii można szukać w Petersburgu? To za sprawą profesora tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych, Archipa Kuindżiego, który mógł być inspiracją tak dla Ruszczyca czy Konrada Krzyżanowskiego, jak i dla Akselego Gallen-Kalleli.

🤝 Carl Larsson prowadził wieloletnią przyjaźń korespondencyjną z Janem Maliszem? Ten krakowski fotograf i krytyk przyczynił się do popularyzacji sztuki szwedzkiej w Polsce, pisał artykuły nie tylko o swoim przyjacielu, ale też w Tygodniku Ilustrowanym pojawił się jego tekst o twórczości Andersa Zorna.

🤝 w Polsce istnieje stowarzyszenie inspirowane twórczością Carla Larssona? To Dom Słońca pod Sokołem, zainicjowany przez korespondencję Szweda z Janem Maliszem.

🤝 w polskich zbiorach można znaleźć dzieła artystów nordyckich? Organizowano też wystawy czasowe prezentujące sztukę skandynawską, a w 2018 roku w Muzeum Sztuki w Göteborgu zorganizowano pokaz sztuki Młodej Polski.

Więcej o wymienionych artystach dowiesz się z filmu na kanale Utulę Thule mówi o sztuce Północy:

https://youtu.be/QIh2sX4Agvc

OBRAZY I ZDJĘCIA UŻYTE W FILMIE

  1. Richard Bergh, Śmierć i dziewczyna, 1888., fot. Prins Eugens Waldemarsudde
  2. Hugo Simberg, Ogród śmierci , 1896, Ateneum, Helsinki
  3. Hanna Pauli, Portret artystki Venny Soldan, 1887, Göteborgs konstmuseum, Göteborg
  4. Greta Gerell, Jardin du Luxembourg, Paris, 1937, fot. Stockholms Auktionsverk
  5. Ernst Josephson, 14 juillet, ok. 1883, źródło: http://www.artnet.com/
  6. Ingeborg Westfelt-Eggertz, Ogród: scena z Meudon, 1887, źródło: Bukowskis
  7. Józef Pankiewicz, Targ na kwiaty przed św Magdaleną w Paryżu, 1890, Muzeum Narodowe w Poznaniu
  8. Carl Fredrik Hill, Francuski sad, 1876,  źródło: Bukowskis.
  9. Olga Boznańska, Motyw z Paryża, 1903, Muzeum Narodowe, Kraków
  10. Hjalmar Sandberg, Scena z Vichy, bez daty, Nationalmuseum, Sztokholm
  11. Władysław Podkowiński, W ogrodzie, 1892) źródło: Lubicki.art
  12. Albert Edelfelt, The Luxembourg Gardens, Paris, 1887, źródło: Google Art Project
  13. Stanisław Wyspiański, Wnętrze pracowni paryskiej, 1893, źrodło: Google Art Project
  14. Olga Boznowska. Wnętrze paryskiej pracowni, 1918, źródło: https://bydgoszcz.wyborcza.pl/
  15. Richard Bergh, Konstnärsförbundet: Christian Eriksson, Eugène Jansson, Nils Kreuger, Karl Nordström, Robert Thegerström oraz Richard Bergh,  1903.
  16. Richard Bergh, Po pozowaniu, 1884, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga
  17. Carl Larsson, Grez-Sur-Loing, 1887, Nationalmuseum, Sztoholm
  18. Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer w pracowni, 1893, Muzeum Narodowe w Warszawie
  19. Hugo Birger, Śniadanie artystów skandynawskich w  Café Ledoyen w dniu wernisażu (szw. Skandinaviska konstnärernas frukost i Café Ledoyen – Fernissningsdagen), 1886, Göteborgs konstmuseum, Göteborg
  20. Anna Ancher, Promienie słońca w Niebieskim Pokoju (Solskin i den blå stue), 1891. Skagens Museum.
  21. P. S. Krøyer, Badende Jungen. Sonnenschein. Skagen
  22. Jens Ferdinand Willumsen, Children Bathing at Skagen Beach, 1909, źródło: skagenskunstmuseer.dk
  23. Wacław Szymanowski, W huculskiej izbie, 1887, źródło: http://artyzm.com/
  24. Stanisław Wyspiański, Akropolis – pomysł zabudowania Wawelu
  25. Anders Zorn, Stickande kulla, 1900
  26. Akseli Gallen-Kallela, Obrona Sampo, 1896, Muzeum w Turku
  27. Richard Bergh, Vision, motiv från Visby, 1894, Nationalmuseum ,Sztokholm.
  28. Hugo Simberg, Piru padan ääressä, 1897, źródło: Wikimedia Commons
  29. Leon Wyczółkowski, Gra w krokieta, 1892-95, Muzeum Narodowe w Warszawie
  30. Teodor Axentowicz, Kołomyjka, 1895, Muzeum Narodowe w Warszawie
  31. Leon Wyczółkowski, Sarkofag Królowej Jadwigi, 1898, Muzeum Narodowe w Warszawie
  32. Władysław Skoczylas, Bajka, 1908, Muzeum Sztuki w Łodzi, Oddział Pałac Herbsta
  33. Richard Bergh, Rycerz i dziewczyna, 1897, Thielska galleriet
  34. Edvard Munch, Kąpiący się mężczyźni, 1918, źródło: https://www.wikiart.org/
  35. Edvard Munch, Nadzy mężczyźni w lesie, 1819, źródło: https://www.wikiart.org/
  36. Edvard Munch, August Strindberg, Edvard Munch and friends at the café ‘Zum Schwarzen Ferkel’, Berlin.
  37. Wojciech Weiss, Maki, 1902-1903, Muzeum Narodowe w Krakowie
  38. Wojciech Weiss, Wiosna, 1898, Muzeum Narodowe w Warszawie
  39. Eugène Jansson, Nagi młodzieniec (Knut Nyman), (szw. Naken yngling), 1907
  40. Anders Zorn, En premiär, 1888, Nationalmuseum, Stockholm.
  41. Carl Larsson, Midvinterblot, 1915, Nationalmuseum, Sztokholm.
  42. Carl Larsson, Gustav Vasas intåg till Stokholm, 1908, Nationalmuseum, Sztokholm.
  43. Carl Larsson, Frukost under stora björken, Nationalmuseum, Sztokholm, 1896, źródło: Wikimedia Commons.
  44. Carl Larsson, Skamvrån, 1894, Nationalmuseum, Sztokholm, źródło: Wikimedia Commons.
  45. Carl Larsson, Mammas och småflickornas rum, 1897, Nationalmuseum, Sztokholm,  źródło: Wikimedia Commons.
  46. Bruno Liljefors, Kuropatwa i stokrotki, 1890, źródło: Wikimedia Commons.
  47. Bruno Liljefors, Räv fångad i sax, 1880, źródło: Bukowskis.se
  48. Anders Zorn, Midsommardans, 1897, Nationalmuseum, Sztokholm.
  49. Władysław Ślewiński, Portret Augusta Strindberga,  1896, Muzeum Narodowe w Warszawie
  50. Eugène Jansson, Naval Bathhouse, 1907, Thielska Galleriet, Sztokholm.
  51. Eugène, Jansson, Hornsgatan, 1902, Thielska Galleriet, Sztokholm.
  52. Akseli Gallen-Kallela, Matka kareliańska, 1891, źródło: Wikimedia Commons
  53. Akseli Gallen.Kallela, Kullervo rzucający klątwę, 1899, Ateneum, Helsinki
  54. Akseli Gallen-Kallela – Dzięgiel (Dzika angelika), 1889, Ateneum, Helsinki
  55. Anders Zorn, Hins Ander, 1904, źródło: Wikimedia Commons.
  56. Anders Zorn, Ute, 1888, Nationalmuseum, Sztokholm
  57. John Bauer, Dojenie kozy (szw. Getmjölkning Jukkasjärvilappar), 1904, z cyklu “Lappland”.
  58. John Bauer, Parzenie kawy w lesie (szw. Kaffekokning i skogen Jukkasjä), 1904, z cyklu “Lappland”.
  59. John Bauer, Pojkar från ett läger i Ripainen, Jukkasjärvi, 1904, z cyklu “Lappland”.
  60. Carl Larsson. Detalj av fresk i NMs trapphall, Lovisa Ulrika och Carl Gustav Tessin, źródło: Nationalmuseum, Sztokolm.
  61. Edvard Munch, Wampir, 1895, źródło: Google Art Project.
  62. Edvard Munch, Portret Stanisława Przybyszewskiego, 1895,  fot. Wikimedia Commons
  63. Edvard Munch, Chora dziewczynka (norw. Den sjuka flickan), 1896, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  64. Ferdynand Ruszczyc, Hiddensee, 1897
  65. Jacek Malczewski, Moje życie (lewa część tryptyku), 1912, Muzeum Narodowe w Warszawie.
  66. Carl Larsson, Połowy raków (szw. Krebsfang), 1897, źródło: Wikimedia Commons.
  67. Ludwik de Laveaux, Plac Opery w Paryżu, 1893, Muzeum Narodowe w Warszawie.
  68. Ferdynand Ruszczyc, Pustka (Stare gniazdo) , 1901, Muzeum sztuki w Wilnie.
  69. Anna Bilińska, Wieśniaczka z dzieckiem, 1891 , Muzeum Narodowe w Warszawie.
  70. Stanisław Wyspiański, Śpiący Staś, 1904, Muzeum Narodowe w Poznaniu.
  71. Wacław Szymanowski, Umizgi huculskie (Zaloty huculskie), 1892, Muzeum Narodowe w Warszawie.
  72. Wojciech Weiss, Promienny zachód słońca, 1901-02,, Muzeum Narodowe w Poznaniu
  73. Vykort från Jan Malisz till Carl Larsson, Uppsala universitetsbibliotek
  74. Carl Larsson, Karin och Brita, 1893
  75. Stanisław Wyspiański, Macierzyństwo, 1902, Muzeum Narodowe w Warszawie.
  76. Stanisław Wyspiański, Meble dla państwa Żeleńskich
  77. Carl Larsson, Bedrummet på Lilla Hyttnäs
  78. Carl Larsson, Midvinterblot, 1915, Nationalmuseum i Stockholm
  79. Stanisław Wyspiański, Projekt witraży do katedry wawelskiej z polskimi królami, 1899-1900, Muzeum Narodowe w Krakowie.
  80. Carl Larsson, Ett Svenskt Pantheon, 1908, źródło: Ord och Bild.
  81. Stanisław Wyspiański, Władysław Ekielski, Model projektu Akropolis, 1904-1905, Muzeum Narodowe w Krakowie.
  82. John Bauer, Maskrosen, 1901, Jönköpings läns museum
  83. Stare zdjęcie wzgórza w Gamla Uppsala, źródło: http://faktoider.blogspot.com/2014/11/carl-larsson-bygger-uppsala-tempel.html
  84. Włodzimierz Tetmajer, Taniec w karczmie), bez daty, Galeria Narodowa w Lwowie.
  85. Anders Zorn, Stickande kulla,  1901
  86. Akropolis według Wyspiańskiego, szkic, Muzeum Śląskie
  87. Józef Chełmoński, Kuropatwy, 1891 Muzeum Narodowe w Warszawie.
  88. Bruno Liljefors, Kuropatwy (szw. Rapphönor)  1936, źródło: Bukowskis.
  89. Stanisław Wyspiański, Skarby sezamu, 1897, Muzeum Narodowe w Kielcach.
  90. Prins Eugen, Chmura (szw. Molnet), 1895, Göteborgs Konstmuseum
  91. Ferdynand Ruszczyc, Obłok, 1902, Nationalmuseum i Poznań
  92. Prins Eugen, Las (szw. Skogen(, 1892, Göteborgs Konstmuseum
  93. Ferdynand Ruszczyc, Stare Jabłonie, 1900, Muzeum Narodowe w Warszawie.
  94. Gustav Fjaestad, Bezgwiezdna noc zimowa (szw. Stjärnklar Vinternatt),
  95. Ferdynand Ruszczyc, Bajka zimowa, 1904, Muzeum Narodowe w Warszawie.
  96. Stanisław Wyspiański,  Caritas (Maria z Dzieciątkiem), Fragment projektu witraża do katedry lwowskiej, 1904 (replika kartonu z 1893-94), Muzeum Narodowe w Warszawie.
  97. Konrad Krzyżanowski, Chmury w Finlandii, 1908, Muzeum Narodowe w Krakowie.
  98. Jan Stanisławski, Topole nad wodą, 1900, Muzeum Narodowe w Krakowie.
  99. Jan Stanisławski, Bodiaki, 1885, Muzeum Narodowe w Krakowie.
  100. Fragmenty publikacji  Magdaleny Wisieckiej, dostępnej w całości na stronie: http://domsloncapodsokolem.eu/carl-larsson/o-artyscie/

Czytaj więcej:

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci.

10 istotnych obrazów z Danii 🇩🇰

Duńska sztuka kojarzy  nam się głównie z designem, ale w XIX i XX wieku powstało wiele obrazów istotnych dla kultury duńskiej. Jeśli chcecie zrozumieć Duńczyków, koniecznie zapoznajcie się z tymi płótnami.

Czy wiesz, że…

🇩🇰 w latach 1800 i 1850 panował w Danii Złoty Wiek? Był to moment szczególnego rozwoju kultury i sztuki duńskiej oraz czas bardzo ważny dla kształtowania duńskiej tożsamości narodowej. Głównymi artystami tego okresu byli: Christoffer Wilhelm Eckersberg, Christen Købke, Constantin Hansen, Wilhelm Marstrand oraz Martinus Rørbye.

🇩🇰 Christoffer Wilhelm Eckersberg był jednym z najważniejszych profesorów Królewskiej Duńskiej Akademii Sztuk w Kopenhadze? Jako jeden z pierwszych zabierał swoich uczniów na plenery, lansując szkicowanie na świeżym powietrzu, w opozycji do klasycznego pracowania wyłącznie w pracowni.

🇩🇰 Jørgen Sonne to malarz, którego fryz zdobi zewnętrzne ściany Muzeum Thorvaldsena? To jego najbardziej znane dzieło, ale tworzył też sceny rodzajowe, w tym batalistyczne.

🇩🇰 Laurits Andersen Ring zapoczątkował malarstwo symboliczne i społeczne w Danii? Był szczególnie zainteresowany scenami wiejskimi, a jego Letni dzień w fiordzie Roskilde (Sommerdag ved Roskilde Fjord) należy do kanonu duńskiego malarstwa.

🇩🇰 w 2006 roku powstał Kanon Duńskiej Kultury, a więc lista najważniejszych dzieł kultury duńskiej? Wśród nich znajdują się m.in. nazwiska najważniejszych duńskich artystów, ważne filmy oraz istotne przykłady duńskiego malarstwa.

🇩🇰 Maria Krøyer, żona Pedera Severina, również była malarką? Ich pożycie małżeńskie nie potoczyło się jednak szczęśliwie, a Maria nie spełniała się jako artystka. O jej losach można dowiedzieć się z filmu biograficznego, który omawiam w tym tekście.

🇩🇰 Vilhelm Hammershøi cieszy się szczególną popularnością w… Japonii? Jego monochromatyczna, nastrojowa twórczość wyjątkowo dobrze wpasowuje się w upodobania mieszkańców Kraju Kwitnącej Wiśni, którzy zorganizowali już kilka wystaw z dziełami tego malarza.

Więcej o wymienionych artystach dowiesz się z filmu na kanale Utulę Thule mówi o sztuce Północy:

https://youtu.be/jmSV_zXn3PI

OBRAZY I ZDJĘCIA UŻYTE W FILMIE

  1. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Rosyjski okręt linowy „Asow” i fregata zakotwiczona w forcie Helsingør (Det russiske linieskib “Assow” og en fregat til ankers på Helsingør red), 1828, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga
  2. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Północny widok na zamek Kronborg, 1810, The Hirschsprung Collection, Kopenhaga.
  3. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Korweta Najaden pod żaglem, 1835, źródło: Wikipedia.
  4. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Tęcza nad morzem ze statkami (duń. Regnbue på søen, en krydsende jagt med nogle andre skibe), 1836, Nivaagaard Museum, Fredensborg
  5. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Poranna toaleta. Kobieta przed lustrem (duń. Morgentoilette. En nøgen kvinde sætter sit hår foran et spejl), 1841, The Hirschsprung Collection, Kopenhaga.
  6. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Udsigt af Møns Klint og Sommerspiret, 1809, źródło: Wikipedia.
  7. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Naked Woman Putting on her Slippers, 1843, źródło: Wikipedia.
  8. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Ulysses Fleeing the Cave of Polyphemus, 1812, Princeton University Art Museum, źródło: Wikipedia.
  9. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Bella i Hanna (duń. Bella og Hanna. M. L. Nathansons ældste døtre), 1820, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga.
  10. Christoffer Wilhelm Eckersberg, Socrates i Alcibiades, źródło: Wikipedia.
  11. Christoffer Wilhelm Eckersberg, The Gatehouse in the Park of Villa Borghese, Rome, 1816, Hamburger Kunsthalle
  12. Christen Købke, Widok z Dosseringen przy jeziorze Sortedam na Nørrebro (Udsigt fra Dosseringen ved Sortedamssøen mod Nørrebro), 1838, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga
  13. Christen Købke, View of Østerbro from Dosseringen, 1838, źródło: Wikipedia.
  14. Christen Købke, Parti af Østerbro i morgenbelysning, 1836, Statens Museum for Kunst.
  15. Christen Købke, North Gate of the Citadel, 1834, źródło: Wikipedia.
  16. Jørgen Valentin Sonne, Scena wiejska (Landlig scene), 1848, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga
  17. Laurits Andersen Ring, Kłosiarze(Axsamlere),  1887, źródło: Wikipedia.
  18. Laurits Andersen Ring, Żniwa (I høst), 1885, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga
  19. Jean François Millet, Kłosiarki, 1857, Musée d’Orsay, Paris, źródło: Wikipedia
  20. L.A. Ring, Siewca (Sædemanden), 1910, Statsministeriet, Kopenhaga.
  21. Michael Ancher, Przenoszenie łodzi ratunkowej przez wydmy (Redningsbåden køres gennem klitterne), 1883, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga
  22. Michael Ancher, Vil han klare pynten (Will he round the point?, detail, 1879, źródło: Wikipedia.
  23. Michael Ancher, Portret rybaka (Portræt af en fisker), 1913, źródło: Wikipedia.
  24. Michael Ancher, Utopiony (Den druknede), 1896, Skagens Kunstmuseer, źródło: Wikipedia.
  25. Michael Ancher, Czerwona łódź ratownicza w drodze na morze (Den røde redningsbåd sejler ud, 1920, źródło: Wikipedia.
  26. Michael Ancher, Kunstdommere, 1906, Frederiksborg Hillerod museum , źródło: Wikimedia Commons.
  27. Michael Ancher, Spacer po plaży, 1896, Skagens Kunstmuseer.
  28. P.S. Krøyer, Sølvbrudeparret Michael og Anna Ancher, 1905, Skagens Museum, Skagen.
  29. Anna i Michael Ancher, Autroportret. Anna i Michael Ancher patrzą na swoje dzieło, 1883, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga, źródło: Wikipedia.
  30. Peder Severin Krøyer, Hipp hipp hurra! Uczta artystów w Skagen (Hipp hipp hurra! Konstnärsfest på Skagen), 1888, Göteborgs Konstmuseum
  31. Peder Severin Krøyer, Myśliwi Skagen (Skagens jægere), 1898, źródło: Wikimedia Commons.
  32. Zdjęcie zainspirowane obrazem Hipp hipp hurra!, źródło: https://www.facebook.com/lowlandsdenmark/photos/a.704047903295830/719162271784393/?type=1&theater
  33. Zdjęcie zainspirowane obrazem Hipp hipp hurra!, źródło: https://ahholeahhole.blogspot.com/2011/12/hip-hip-today-larissa-sansour-2007.html
  34. Peder Severin Krøyer’s painting Hip, Hip, Hurrah! recreated as a Lego mosaic at the IMAGINATION Danish festival at St Katharine Docks, in August 2012, źródło: Wikipedia.
  35. Anna Ancher, Promienie słońca w Niebieskim Pokoju (Solskin i den blå stue), 1891. Skagens Museum.
  36. Michael Ancher, Portret Anny Ancher, 1902, źródło: https://www.kulturarv.dk/
  37. Anna Ancher, Szyjąca dziewczyna (Syende fiskerpig), 1890, źródło: Wikipedia.
  38. Anna Ancher, Pogrzeb (duń. En begravelse), 1891, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga.
  39. Anna Ancher, Dziewczyna w kuchni (Pigen i koekkenet), 1883-86, źródło: Wikipedia.
  40. Anna Ancher, Wnętrze z czytającą Lizzy Hohlenberg, 1905, źródło: Wikipedia.
  41. Anna Ancher, Pokój z błękitnymi zasłonami i klematisem (Stue med lyseblå gardiner og blå Clematis), 1913, źródło: Wikipedia.
  42. Peder Severin Krøyer  (1851–1909), Letni wieczór na plaży w Skagen (Sommeraften på Skagen Sønderstrand), 1893, Skagens Museum
  43. P. S. Krøyer, Plaża w Skagen w słońcu księżyca, 1899, źródło: https://www.invaluable.com/
  44. P. S. Krøyer: Evening atmosphere with two fishermen at Skagen Beach, 1883, źródło: https://www.invaluable.com/
  45. P. S. Krøyer, Badende Jungen. Sonnenschein. Skagen
  46. Peder Severin Krøyer, Summer evening at the South Beach, Skagen. Anna Acher and Marie Krøyer
  47. Stare fotografie z archiwum P.S. Krøyera, źródło:  http://taotothetruth.blogspot.com/2010/12/peder-severin-kryer-1851-1909.html
  48. Jens Ferdinand Willumsen, Jotunheimen, 1894, Willumsens Museum, Frederikssund
  49. Jens Ferdinand Willumsen, Children Bathing at Skagen Beach, 1909, źródło: skagenskunstmuseer.dk
  50. J. F. Willumsen, Palazzo Marozini i Venezia‘, 1935, źródło: https://www.invaluable.com/
  51. Skogbonaden, źródło: Wikipedia
  52. Ilustracja światów w mitologii nordyckiej, źródło: https://theheart756621753.wordpress.com/the-nine-worlds-in-norse-mythology/
  53. Vilhelm Hammershøi, Budynki Kompanii Azjatyckiej widziane z ul. Świętej Anny (Fra det gamle Asiatisk Kompagni), 1902, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga
  54. Vilhelm Hammershøi, Interiør fra Strandgade 30, 1900, źródło: Wikimedia Commons.
  55. Vilhelm Hammershøi, Słoneczny pokój (duń. Sonnige Stube), 1905, Wikimedia Commons.
  56. Vilhelm Hammershøi, Wnętrze z Idą na białym krześle, 1900, The Metropolitan Museum of Art, Wikimedia Commons.
  57. Vilhelm Hammershøi, Moonlight, Strandgade 30, źródło: Wikimedia Commons.
  58. Vilhelm Hammershøi, Portret Frederikke Hammershøi, matki artysty, 1886, źródło: Wikimedia Commons.
  59. James Abbott McNeill Whistler, Arrangement in Grey and Black No.1 (Whistler’s Mother), 1871, Musée d’Orsay, Paris
  60. Vilhelm Hammershøi, Amalienborg Plads, Copenhagen, 1896, Statens Museum for Kunst, Copenhagen
  61. Vilhelm Hammershøi, Fra det gamle Christiansborg, sent efterår, 1890-92, Foto: Statens Museum for Kunst, źródło: Wikimedia Commons
  62. Vilhelm Hammershøi, Kościół św. Piotra w Kopenhadze, 1906, Statens Museum for Kunst, źródło: Wikimedia Commons.

Czytaj więcej:

Domy-muzea artystów nordyckich cz. 1 🏛

Top 10 malarzy szwedzkich 🇸🇪

10 malarzy norweskich wartych poznania 🇳🇴

Chmurobrazy duńskie: Eckersberg i Købke

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci.

Domy-muzea artystów nordyckich cz. 2 🏠

Domy-pracownie artystów, które przekształcono w muzea, był bardzo popularne na przełomie XIX i XX wieku. W Finlandii, Norwegii i Islandii znajdziemy wiele ich przykładów. 

Czy wiesz, że…

🏠 muzeum Akselego Gallen-Kalleli można zwiedzać wirtualnie? Jest to możliwe na stronie muzeum.

🏠 obok Halosenniemi , czyli chatki Pekki Halonena nad jeziorem Tuusula znajdował się obowiązkowo oddzielny budynek na saunę?

🏠 idea posiadania domku letniskowego z widokiem na jezioro była częścią fińskiego narodowego romantyzmu? Brała swój początek z karelianizmu, czyli nurtu związanego z regionem Karelii, szczególnie ważnej dla tożsamości narodowej Finów w tym czasie.

🏠 Gallen-Kalela posiadał też swój drewniany domek nad jeziorem? W Ruovesi można zwiedzać Villę Kalela, pierwszy dom-pracownię artysty.

🏠 gmach Muzeum Gustava Vigelanda reprezentuje neoklasycyzm? Ten kierunek w architekturze łączy dawne style klasyczne, przede wszystkim starożytnej architektury greckiej i rzymskiej z renesansem i klasycyzmem XVIII-wiecznym. Projektant gmachu, Lorentz Ree, otrzymał za niego nagrodę Fundacji Houen Foundation wraz z Carl em Buch w 1926 . Wnętrza budynku zaprojektował natomiast sam Vigeland.

🏠 Gustav Vigeland miał brata, również artystę? Emanuel Vigeland znany jest przede wszystkim z dekoracji wnętrz, w tym kościelnych. Do jego najważniejszych dzieł należy Tomba Emmanuelle, czyli jego własne mauzoleum w Oslo. Podobno Emanuel zawsze był zazdrosny o sławę brata, dlatego dzieło okalające jego grób pełne jest humoru i groteski. Dzisiaj jest to część Muzeum Emanuela Vigelanda.

🏠 projekt Muzeum Einara Jónssona zaproponował sam Guðjón Samúelsson? Ten najważniejszy architekt islandzki XX wieku był wówczas jeszcze studentem, a choć jego propozycja została odrzucona, wiele lat później zrealizował w tym miejscu swój najważniejszy projekt: Hallgrímskirkja.

🏠 na krótko przed swoją śmiercią Ásgrímur Jónsson przekazał swój dom i kolekcję miastu Reykjavík? Zbiór liczył 192 obrazów olejnych oraz 277 akwareli wraz z wieloma szkicami oraz meblami i przedmiotami prywatnymi. Muzeum artysty należy teraz do Galerii Narodowej Islandii.

Więcej o wymienionych artystach dowiesz się z filmu na kanale Utulę Thule mówi o sztuce Północy:

https://www.youtube.com/watch?v=ChrHqpU9fXU

OBRAZY I ZDJĘCIA UŻYTE W FILMIE

  1. Akseli Gallen-Kallela, szkic pracowni w Tarvaspää, 1911, zdjęcie: GKM, źródło: www.gallen-kallela.fi/en/the-history-of-tarvaspaa/
  2. Zdjęcia z archiwum Akselego Gallen-Kalleli, źródło: www.gallen-kallela.fi
  3. Zdjęcia zameczku oraz Vilii Linudd, źródło: Wikimedia Commons.
  4. Zdjęcia wnętrz zameczku w Tarvaspää, źródło: www.gallen-kallela.fi
  5. Akseli Gallen-Kallela, Pracownia w Tarvaspää w budowie, bez daty.
  6. Akseli Gallen-Kallela, Tryptyk Aino, 1891, Ateneum, Helsinki, źródło: Wikimedia Commons.
  7. Akseli Gallen-Kallela, Jezioro Keitele, 1904–1906, National Gallery, Londyn
  8. Pekka Halonen, Zachód słońca nad jeziorem Tuusula (fiń. Auringonlasku Tuusulanjärvellä), 1902
  9. Zdjęcia Halosenniemi, źródło: www.halosenniemi.fi
  10. Zdjęcia z archiwum Pekki Hallonena, źródło: www.halosenniemi.fi
  11. Pekka Halonen, Świt (fiń. Kesämaisema), 1926.
  12. Pekka Halonen, Odbicia światła na leśnym jeziorze (fiń. Heijastuksia metsälampi)., 1920.
  13. Zdjęcia Halosenniemi, źródło: www.visittuusulanjarvi.fi.
  14. Pekka Halonen, Letni wieczór na plaży (fiń. Kesäilta Rannalla) 1918, źródło: Bukowskis.
  15. Pekka Halonen, Jesienny pejzaż (fiń. Pilviä Tuusulanjärven yllä), 1914
  16. Pekka Halonen, Łagodny dzień zimowy, 1929, źródło: artnet.
  17. Pekka Halonen, Półwysep Neiet (fiń. Neiet niemien nenissä), 1895.
  18. Pekka Halonen, Wybrzeże jeziora Tuusula, 1922.
  19. Jedna z galerii w Muzeum Vigelanda, zdjęcie: Hans Olav Lien, źródło: Wikimedia Commons.
  20. Zdjęcie Kaleli w Ruovesi, autor: Tuppence1 , źródło: Wikimedia Commons.
  21. Zdjęcie gmachu Muzeum Vigelanda, Vigeland Museum, south of Frogner Park, źródło: Wikimedia Commons.
  22. Vigelandsmuseet. Foto: Anders Beer Wilse, 1932. Oslo Museum, źródło: https://museumsordningen.wordpress.com/2016/05/page/2/
  23. Gustav Vigeland i sitt nyopppførte atelier, Foto: Vigelandmuseets samling
  24. Zdjęcia wnętrz mieszkania Gustava Vigelanda, Foto: Vigelandmuseet
  25. Zdjęcia wnętrz mieszkania Gustava Vigelanda, źródło: VIGELANDS ATELIER OG BOLIG – VIGELANDMUSEET. 212/ 663 Nobels gate 32.
  26. Lorentz Ree, Projekt pracowni Vigelanda (norw. Situasjonsplan for Vigelands atelier), 1921,  źródło: Oslo Byarkiv, VIGELANDS ATELIER OG BOLIG – VIGELANDMUSEET. 212/ 663 Nobels gate 32.
  27. Jedna z galerii w Muzeum Vigelanda, źródło: www.vigeland.museum.no/en/collection/permanent-exhibition
  28. Zdjęcie Gustava Vigelanda, zdj. Anders Beer Wilse, 1929, źródło: Galleri Nor Tilvekstnummer: NF.WA 03133 Internnr: NBR9407:0217
  29. Archiwalne zdjęcia Muzeum Einara Jónsonna, źródło: http://www.lej.is/en/museum/history/
  30. Zdjęcia gmachu Muzeum Einara Jónssona, źrodło: John Clair Miller Collection https://digital.library.cornell.edu/catalog/ss:18860823
  31. Fragment filmu z pokazem wnętrz Muzeum Einara Jónssona, Einar Jonsson art museum, autor: Hnitbjorg, źrodło: https://www.youtube.com/watch?v=N0VtTAVyt2o
  32. Zdjęcie gmachu Muzeum Ásgrímura Jónssona, źródło: https://www.myguidereykjavik.com
  33. Zdjęcia wnętrz Muzeum Ásgrímura Jónssona, źródło: tripadvisor.com
  34. Zdjęcia artysty i wnętrza Muzeum Ásgrímura Jónssona, źródło: https://www.listasafn.is/
  35. Zdjęcie domu-muzeum Jeana Sibeliusa, Ainola, Residence of Jean Sibelius in Järvenpää, Finland, autor: Mika Pöpken – MJP, źródło: Wikimedia Commons.
  36. Zdjęcie Muzeum Augusta Strindberg, Blå tornet, Strindberg Museum, Stockholm, autor: Udo Schröter, źródło: Wikimedia Commons.

Czytaj więcej:

Domy-muzea artystów nordyckich cz. 1 🏛

Muzeum Narodowe – czyli jakie? Muzea Islandii

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci.

Domy-muzea artystów nordyckich cz. 1 🏛

W Szwecji i Danii znajdziemy wiele domów artystów, w których niegdyś znajdowały się też ich pracownie. Dzisiaj są to muzea, ale również nierzadko miejsca pochówku tych artystów. Te świątynie ich sztuki można dzisiaj zwiedzać.

Czy wiesz, że…

🏛 koncept muzeów-domów artystów był bardzo popularny szczególnie w XIX wieku? Tradycja sięga jednak znacznie dalej i można o niej poczytać w szerszym kontekście w książce prof. Andrzeja Pieńkosa

🏛 jednym z powodów, dla których Duńczycy postawili Thorvaldsenowi muzeum jeszcze za jego życia było przywiezienie wszystkich prac rzeźbiarza z Rzymu na stałe do Kopenhagi?

🏛 Carl Larsson opublikował aż cztery albumy z akwarelami ukazującymi życie jego rodziny w Sunborn? Pierwszy to najpopularniejszy W domu (Ett hem, 1899), a później ukazały się jeszcze: Larssonowie (Larssons , 1902), Moja mała farma w Spadarfvet (Spadarfvet – mitt lilla lantbruk, 1906), Ku słonecznej stronie (Åt solsidan, 1910).

🏛  farmę Spadarfvet Larsson kupił za pieniądze, które otrzymał z realizacji fresków dla Muzeum Narodowego w Sztokholmie? W Sundborn pracował też nad ostatnim, Midvinterblot, którego szkic przez wiele lat znajdował się właśnie w Lilla Hyttnäs.

🏛 wiele z rozwiązań zastosowanych przez Carla i Karin Larssonów w Lilla Hyttnäs zainspirowało skandynawski wystrój wnętrz? Niektóre meble projektu Karin były nawet dostępne w ofercie IKEA.

🏛  Anders Zorn był jednym z najlepiej zarabiających artystów szwedzkich przełomu wieków? Malował portrety członków rodziny królewskiej, polityków, celebrytów, a zamówienia realizował nawet w Stanach Zjednoczonych. Swój majątek i pozycję manifestował właśnie w domu-pracowni w Mora.

🏛  Książę Eugeniusz (Prins Eugen Bernadotte) jest krewnym dzisiejszej rodziny królewskiej Szwecji? Sam nigdy się nie ożenił ani nie miał dzieci, dlatego swój prywatny majątek przepisał w testamencie państwu. Raz w roku król Carl XVI Gustaf z żoną Silvią składają kwiaty na grobie malarza.

🏛  Anna Ancher była córką Erika Andersena Brønduma, właściciela Brøndums Hotel w którym zatrzymywali się artyści z kolonii Skagen? Młodsza od Michaela Anchera o 10 lat, poślubiła go mając 21 lat.

🏛  Michael Ancher był prowodyrem kolonii w Skagen i zachęcał swoich kolegów z Kopenhagi do letnich plenerów na północy Danii? Był on też jednym z pierwszych, którzy osiedlili się w tym mieście na stałe.

🏛 Muzeum w Skagen (Skages Kunstmuseum) ma trzy oddziały? Składają się na niego Dom Ancherów, Dom Drachmanna oraz gmach główny Muzeum Skagen z rekonstrukcją słynnej sali jadalnej z Brøndums Hotel, w której znajdziemy portrety wszystkich członków kolonii. 

Więcej o wymienionych artystach dowiesz się z filmu na kanale Utulę Thule mówi o sztuce Północy:

https://www.youtube.com/watch?v=6cJwKBJ3izo&t=361s

OBRAZY I ZDJĘCIA UŻYTE W FILMIE

  1. Zdjęcia gmachu Muzeum Thorvaldsena, źródło: www.thorvaldsensmuseum.dk
  2. Zdjęcia fryzu Jørgena Sonne, źródło: www.thorvaldsensmuseum.dk
  3. M. Gottlieb Bindesbøll, Thorvaldsens Museum, Plan piętra, 1839, źródło: RisearchGate.net.
  4. Constantin Hansen, Thorvaldsens Museum set fra Nybrogade, 1858, Thorvaldsens Museum, Kopenhaga.
  5. Stara grafika przedstawiająca dziedziniec Muzeum Thorvaldsena, 1860, źródło: Wikimedia Commons.
  6. Zdjęcia gmachu i wnętrz Lilla Hyttnäs, źródło: www.carllarsson.se/en
  7. Carl Larsson, Chatka (szw. Stugan), ok. 1895, Nationalmuseum, Sztokholm, źródło collection.nationalmuseum.se 
  8. Carl Larsson, Stara Anna (szw. Gamla Anna), między 1890 a 1899, Nationalmuseum, Sztokholm, źródło collection.nationalmuseum.se
  9. Carl Larsson, Leniwy zakątek (szw. Lathörnan), 1894, Nationalmuseum, Sztokholm, źródło Wikipedia Commons
  10. Carl Larsson, Ukwiecone okno (szw. Blomsterfönstret), 1894, Nationalmuseum, Sztokholm, źródło Wikipedia Commons
  11. Carl Larsson, Kiedy dzieci pójdą już spać (szw. När barnen lagt sig), 1895, źródło Wikipedia Commons
  12. Carl Larsson, Moi przyjaciele: stolarz i malarz, 1905, Åt solsidan.
  13. Carl Larsson, Imieniny (szw. Namnsdag på härbret), 1898, źródło: Wikimedia Commons.
  14. Carl Larsson, Pokój mamy i małych dziewczynek ( szw. Mammas och småflickornas rum), 1897, źródło: Wikimedia Commons.
  15. Carl Larsson, Kąt wstydu (szw. Skamvrånav), 1894, Nationalmuseum, Sztokholm.
  16. Zdjęcia gmachu i wnętrz Domu Andersa Zorna, źródło: zorn.se
  17. Wnętrze domu Paula Petera Rubsena, źródło: https://www.rubenshuis.be/
  18. Zdjęcie gmachu Waldemarsudde oraz całego kompleksu, źródło: Wikimedia Commons.
  19. Ferdinand Boberg, Projekt Waldemarsudde, 1903, źródło: Wikimedia Commons.
  20. Wnętrza Waldemarsudde, Foto: Anders E Skånberg, źródło: www.waldemarsudde.se/
  21. Wnętrza Waldemarsudde: Galleriet. Foto: Lars Engelhardt, źródło: www.waldemarsudde.se/
  22. Wnętrza Wlademarsudde: Biblioteket i prinsens sällskapsvåning, Foto: Anders E Skånberg, źródło: źródło: www.waldemarsudde.se/
  23. P.S. Krøyer, Sølvbrudeparret Michael og Anna Ancher, 1905, Skagens Museum, Skagen.
  24. Zdjęcia wnętrza Anchers Hus: jadalnia, JERRYE & ROY KLOTZ MD, źródło: Wikimedia Commons.
  25. Anna Ancher, Pogrzeb (duń. En begravelse), 1891, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga.
  26. Anna Ancher, Słońce w niebieskim pokoju. Helga Ancher robiąca na drutach w babcinym pokoju (duń. Solskin i den blå stue. Helga Ancher ved strikketøjet i bedstemoders stue), 1891, Skagens Museum, Skagen.
  27. Zdjęcie gmachu Anchers Hurs oraz Saxilds gaarden, źródło: Wikimedia Commons.
  28. Wnętrza Anchers Hus: źródło: skagenskunstmuseer.dk/museer/anchers-hus/
  29. Archiwalne zdjęcie Ancherów oraz malarzy ze Skagen, źródło: skagenskunstmuseer.dk
  30. Zdjęcia Muzeum Thorvaldsena oraz Waldemarsudde ze zbiorów prywatnych.

Czytaj więcej:

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci.

10 malarzy norweskich wartych poznania 🇳🇴

Malarze norwescy to nie tylko Munch. A nawet jeśli pojawia się w moim zestawieniu, to zilustrowany przykładami jego mniej znanych obrazów. O fiordach, białych nocach, życiu wsi oraz symbolach ważnych dla kultury norweskiej, które pojawiają się w twórczości wybranych przeze mnie 10 norweskich malarzy.

Czy wiesz, że…

🇳🇴 malarze norweskiego romantyzmu inspirowali się przede wszystkim twórczością niemieckiego artysty Caspara Friedricha? Przez to w twórczości Johna Christiana Dahla oraz Pedera Balke tak częsty jest motyw blasku księżyca czy ostrych skał.

🇳🇴 Peder Balke był jednym z niewielu artystów, którzy w połowie XIX wieku widzieli Północ Europy na własne oczy? wspomniany już Friedrich często malował północne krajobrazy, ale bazował wyłącznie na opowieściach innych i własnej wyobraźni.

🇳🇴 w XIX wieku wielu malarzy zwróciło się ku norweskiej wsi, ponieważ w kulturze chłopskiej upatrywano źródeł tożsamości norweskiej? Stroje ludowe (bunad) czy wiejskie sceny rodzajowe stały się ulubionymi tematami również wśród naturalistów tworzących w latach 80. tego stulecia.

🇳🇴 w twórczości wielu norweskich artystów znaleźć można odniesienia do kultury wikińskiej? Malarze różnych okresów i kręgów chętnie sięgali po motywy kościołów słupowych, średniowiecznych tapiserii czy motywów z sag oraz mitologii.

🇳🇴 lato 1886 roku jest w norweskiej historii sztuki nazywane latem we Fleskum? Fleskumsommeren to pejzaże malowane przez artystów takich jak Eilif Peterssen, Kitty Kieland czy Christian Skredsvig i przedstawiają typowe dla Północy białe noce letnie.

🇳🇴 żona Christiana Krogha, Oda, również była malarką? Jej obrazy, o wiele pogodniejsze i bliższe symbolizmowi, często przedstawiają wnętrza domu oraz sceny rodzajowe z matkami i dziećmi.

Więcej o wymienionych artystach dowiesz się z filmu na kanale Utulę Thule mówi o sztuce Północy:

https://www.youtube.com/watch?v=OAz9I_rZk94

OBRAZY I ZDJĘCIA UŻYTE W FILMIE

  1. Edvard Munch, Madonna anagoria, 1894, Hamburger Kunsthalle
  2. Edvard Munch, Lęk (norw. Angst), 1894, Munch Museum, Oslo.
  3. Edvard Munch, Popioły, 1895, Nasjonalgalleriet, Oslo
  4. Edvard Munch, Śmierć i dziecko, 1899, Munch Museum, Oslo.
  5. Edvard Munch, Śmierć w pokoju chorej, 1893, Munch Museum, Oslo.
  6. Edvard Munch , Rozpacz, 1894, Munch Museum, Oslo
  7. Edvard Munch , Zazdrość, 1895), KODE Art museums and composer homes
  8. Edvard Munch, Chora dziewczynka (norw. Syk pike), 1896, litografia, Lillehammer Kunstmuseum.
  9. Edvard Munch, Chore dziecko, 1907, Tate, London.
  10. Edvard Munch, Taniec życia, 1925, Munch Museum, Oslo.
  11. Edvard Munch, Krzyk (norw. Skrik), 1893, Nasjonalgalleriet, Oslo
  12. Edvard Munch, Melancholia (norw. Melankoli), 1892, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  13. Edvard Munch, Melancholia (norw. Melankoli), 1894–1896, Kunstmuseum, Bergen
  14. Edvard Munch, Miłość i ból, 1895, Munch Museum, Oslo.
  15. Theodor Kittelsen, Biały niedźwiedź: Król Valemon, 1912, kolekcja prywatna.
  16. Theodor Kittelsen, Skogstroll, 1890.
  17. Theodor Kittelsen, Wodnik (nor. Nøkken), 1904, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  18. Theodor Kittelsen, Skogtroll, 1906
  19. Theodor Kittelsen, Chłopiec na białym koniu (nor. Gutt på hvit hest), 1890-1909, Nordnorsk Kunstmuseum.
  20. Gerhard Munthe, W norze olbrzyma, 1892, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  21. Gerhard Munthe, W drugiej halli (norw. Den andra hallen), 1902-1904, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  22. Eilif Peterssen, Sommernatt, 1886, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  23. Gerhard Munthe, Åsmund går opp til døren i berget, 1902-1904, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  24. Peder Balke, Z Nordkapp (norw. Fra Nordkapp), 1840, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  25. Johan Christian Dahl, Ze Stalheimu (norw. Fra Stalheim, 1842, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  26. Peder Balke, Stetind i tåke, 1864, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  27. Gerhard Munthe, Wieczór w Eggedal (norw. Aften i Eggedal), 1888, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  28. Gerhard Munthe, Farma chłopska w Ulvin (norw. Bondehagen, Ulvin, 1889, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  29. Gerhard Munthe, Trzy świnie w świetle księżyca (norw. Tre griser i måneskinn, 1880, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  30. Gerhard Munthe, Skały. Z piosenki ludowej o Liti Kjersti (norw. Den bergtagne. Fra folkevisen om Liti Kjersti), 1928, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  31. Gerhard Munthe, Do Sag królewskich Snorre Sturlasona (norw. Til Snorre Sturlason, Kongesagaer, 1899, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  32. Gerhard Munthe, Mężczyźni torujący łódkę (norw. Gutter som tjærer en båt. Nevlunghavn), 1880, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  33. Gerhard Munthe, Ciemność (norw. Mørkredd), 1892, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  34. Gerhard Munthe, Z doliny Nitte (norw. Fra Nittedal), 1905, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  35. Håkonshallen i Bergen, zdjęcie: Petr Šmerkl, Wikipedia.
  36. Johan Christian Dahl, Zima w Sognefjorden (norw. Vinter ved Sognefjorden), 1827, 61,9 x 75,8 cm, Nasjonalmuseet, Oslo.
  37. Hans Gude, Adolph Tidemand, Procesja ślubna w Hardanger (norw. Brudeferd i Hardanger), 1848, Nasjonalmuseet, Oslo.
  38. Peder Balke, Widok z Finnmarku: Sam i jego renifer (norw. Landskap fra Finnmark med same og reinsdyr), ok. 1850, 18 × 26 cm Nordnorsk Kunstmuseum, Trømso
  39. Eilif Peterssen, Biała noc (norw. Sommernatt), 1886, Nasjonalmuseet, Oslo
  40. Christian Krohg, Walka o byt (norw. Kampen for tilværelsen), 1889, Nasjonalmuseet, Oslo.
  41. Gerhard Munthe, Zalotnicy/ Córy zórz polarnych (norw. Friere/ Nordlysdøtrene), 1897, Nasjonalmuseet, Oslo.
  42. Theodor Kittelsen, Wodnik (norw. Nøkken), 1904, Nasjonalmuseet, Oslo.
  43. Harald Sohlberg, Zimowa noc w górach Rondane (norw. Vinternatt i Rondane), 1913, Nasjonalmuseet, Oslo.
  44. Harald Sohlberg, Blask księżyca nad morzem , 1907, Nasjonalmuseet, Oslo.
  45. Harald Sohlberg, Promienie słońca, 1894, Nasjonalmuseet, Oslo.
  46. Harald Sohlberg, Biała noc, 1899Nasjonalmuseet, Oslo.
  47. Harald Sohlberg, Ulica w Røros (norw. Gate i Røros, 1903. 
  48. Da19Harald Sohlberg, Kwietna łąka na północy (norw. En blomstereng nordpå), 1905, Nasjonalmuseet, Oslo.
  49. Harald Sohlberg, Noc. Kościół w Røros  (norw. Natt, Røros kirke), 1903, Nasjonalmuseet, Oslo.
  50. Harald Sohlberg, Słońce popołudniowe (norw. Ettermiddagssol), 1895, Nasjonalmuseet, Oslo.
  51. Christian Krogh, Albertyna w poczekalni lekarza policyjnego, 1887, Nasjonalmuseet, Oslo.
  52. Artist:Christian Krohg, Chora dziewczynka (norw. Syk pike)1881, Nasjonalmuseet, Oslo.
  53. Creation date:Christian Krogh, Bohema (norw. Bohemer), 1885, Lillehammer Kunstmuseum.
  54. Christian Krohg, Śpiąca matka (norw. Sovende Mor), 1883, Kode 3, Bergen Art Museum.
  55. Christian Krohg, Leif Eriksson odkrywa Amerykę,  1893.
  56. Erik Werenskiold, Na równinie (På slätten), 1883, Göteborgs Konstmuseum.
  57. Erik Werenskiold, Pejzaż z koszącym siano (norw. Landskap med slåttekar), 1881, Nasjonalmuseet, Oslo.
  58. Erik Werenskiold, Pojenie konia (norw. Hesten vannes), 1882, Lillehammer Kunstmuseum.
  59. Erik Werenskiold, Pogrzeb chłopski (norw. En bondebegravelse), 1883-1885, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  60. Eilif Peterssen, Nokturn ( norw. Skognymf) , 1887, Nationalmuseum, Sztokholm.
  61. Eilif Peterssen, Wieczór. Sele Gedine na kopcu (norw. Kveld, Sele Gedine på haugen), 1896, kolekcja prywatna.
  62. Eilif Peterssen, Sevilosen, 1907.
  63. Eilif Peterssen, Poławiacz łososi (norw. Laksefiskeren), 1889.
  64. Kitty Kielland, Biała noc (norw. Sommarnatt), 1886, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  65. Christian Skredsvig, Chłopiec z fletem (norw. Gutten med Seljefløyten), 1889, Nasjonalgalleriet, Oslo. 
  66. Peder Balke , Zorza polarna i czterech mężczyzn w łódce (norw. Nordlys over fire menn i robåt), 1887, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  67. Peder Balke, Nordkapp, 1845, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  68. Hans Gude, Widok z Hardanger (norw. Fra Hardanger), 1847, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  69. Hans Gude, Molo w Feste obok Moss (norw. Kaien på Feste i nær Moss), 1898, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  70. Johan Christian Dahl, Widok na Hallingdal, 1844, Metropolitan Musuem of Art, Nowy Jork.
  71. Johan Christian Dahl, Feige Waterfall, Norway, 1848. 

Czytaj więcej:

Inne światło

Nordyckie chmuromalarstwo ☁️

Chmurobrazy Johana Christiana Dahla

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci.

Nordyckie ilustracje dla dzieci 📚

Autorzy nordyccy wyjątkowo często tworzyli dla dzieci. W twórczości wielu z nich pojawiają się grafiki lub rysunki przeznaczone do zilustrowania książek dla dzieci, a inni nawet pisali własne teksty z autorskimi ilustracjami. Większość z autorów ilustracji dla dzieci to kobiety.

Czy wiesz, że…

📚 pierwsza ilustrowana książka dla dzieci powstała w Szwecji w XVI wieku?

📚  na przełomie XIX i XX wieku aż 75% nordyckich ilustratorów książek dla dzieci były kobiety?

📚 dla wzrostu popularności ilustracji książki dziecięcej ważny był rozwój prasy, w tym okolicznościowe wydania specjalne, których okładki projektowali najważniejsi artyści?

📚 Astrid Lindgren współpracowała z dwiema ilustratorkami,  które są odpowiedzialne za wizualne wyobrażenie Pippi i Dzieci z Bullerbyn?

📚 Muminek był pierwotnie postacią satyryczną, zainspirowaną folklorem?

📚 w twórczości wielu malarzy i grafików powracają postaci trollów i elfów, które były popularnym motywem nie tylko w sztuce przeznaczonej dla dzieci?

Więcej o wymienionych artystach dowiesz się z filmu na kanale Utulę Thule mówi o sztuce Północy:

https://youtu.be/jqkLKNZ2V70

OBRAZY I ZDJĘCIA UŻYTE W FILMIE

  1. Elsa Beskow, Sagan om den lilla lilla gumman, ok. 1897, Foto: Anna Danielsson/Nationalmuseum, Sztokholm
  2. Elsa Beskow, Sof du lilla vide ung…, foto: Cecilla Heisser/ Nationalmuseum, Sztokholm
  3. Elsa Beskow, Mops lilla Olle i skogen gick, foto: Cecilla Heisser/ Nationalmuseum, Sztokholm
  4. Elsa Beskow, Ugglemots skola z serii Tomtebobarnen, foto: Cecilla Heisser/ Nationalmuseum, Sztokholm
  5. Elsa Beskow, Tomtebobarnen, ok. 1910, foto: Cecilla Heisser/ Nationalmuseum, Sztokholm
  6. Elsa Beskow, Blomsterfesten i täppan, 1914, okładka za www.bonniercarlsen.se
  7. Elsa Beskow, Alfabetet, źródło: www.bukowskis.se
  8. zdjęcia Elsy Beskow z rodziną i dziećmi, źródło: https://elsabeskow.se/
  9. Elsa Beskow, Olles skidfärd (Zimowa wyprawa Ollego), 1907
  10. Elsa Beskow, Solägget (Słoneczne jajo) okładka za: Zakamarki, przeł. K. Skalska, Poznań 2010
  11. Elsa Beskow, Vill du läsa? , 1935-1937
  12. John Bauer, Troll och Tuvstarr, 1915,
  13. John Bauer, Tuvstarr och Skutt i skogen, 1913, Jönköpings läns museum
  14. John Bauer,  Syrenkvist, 1901, Jönköpings läns museum
  15. John Bauer, Trollörten, 1912, Jönköpings läns museum.
  16. John Bauer, Bland Tomtar och Troll, 1912, okładka za: https://www.semic.se/
  17. John Bauer, One evening around midsummer, they went with Bianca Maria deep into the forest, 1913, źródło: Wikimedia Commons.
  18. John Bauer, Princess Tuvstarr gazing down into the dark waters of the forest tarn, 1913, źródło: Wikimedia Commons.
  19. John Bauer, God kväll, farbror! Hälsade pojken, z serii Pojken och trollen eller Äventyret, 1915.
  20. Theodor Kittelsen, Wodnik (nor. Nøkken), 1904, Nasjonalgalleriet, Oslo.
  21. Theodor Kittelsen, Skogtroll, 1906
  22. Theodor Kittelsen, Chłopiec na białym koniu (nor. Gutt på hvit hest), 1890-1909, Nordnorsk Kunstmuseum.
  23. Tove Jansson, Ilustracje do “Alicji w Krainie Czarów”, lata 60., źródłó: moomin.com
  24. Tove Jansson, Ilustracje do “Hobbita”, lata 60., źródłó: moomin.com
  25. Ilon Wikland, Bullerby II, 1947-1966
  26. Carl Larsson, Tzw. choroba, 1908, Museo Nacional de Bellas Artes, Argentina
  27. Carl Larsson, Karin i Brita, 1893.

W filmie użyto także dzieł, których prawa autorskie należą do Moomin Characters®,
okładek polskich wydań książek Elsy Beskow z wydawnictwa Zakamarki
oraz fotografii z kolekcji Nordiska Museet.

Czytaj więcej:

Top 10 malarzy szwedzkich

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci.

Top 10 malarzy szwedzkich 🇸🇪

Którzy malarze najlepiej oddali “szwedzkość”? Ci, w których twórczości znajdziemy szwedzkie krajobrazy, tradycje, sceny historyczne, a także najważniejsze wartości dla całego społeczeństwa szwedzkiego. Prezentuję mój subiektywny ranking malarzy ze Szwecji.

Czy wiesz, że…

🇸🇪 w drugiej połowie XIX wieku Szwedzi najchętniej podejmowali studia malarskie w Paryżu, a nawet stworzyli własną “kolonię” w podparyskim Grez-sur-Loing. To tam narodził się szwedzki impresjonizm.

🇸🇪 wielu ze studentów przebywających w ówczesnej stolicy sztuki było po powrocie nazywanych Parispojkarna – Paryskimi Chłopcami

🇸🇪 ci, którzy zasmakowawszy francuskiego modernizmu nie mogli odnaleźć się wśród konserwatywnego środowiska artystycznego Sztokholmu, założyli grupę Opponenterna, czyli Przeciwnicy, aby sprzeciwić się regułom akademickim i malować w nowy, nowoczesny sposób.

🇸🇪 wkrótce grupa niezadowolonych artystów, a więc m.in. Richard Bergh, Eugène Jansson, Ernst Josephson, Bruno Liljefors i Carl Larsson, założyła Związek Artystów (Konstnärsförbundet) w 1886 roku.

🇸🇪 do związku zapisało się również wiele kobiet-artystek, takich jak Hanna Pauli, Julia Beck, Hildegard Thorell, Emma Löwstädt-Chadwick, Anna Nordgren, Jenny Nyström czyJulia Strömberg.

🇸🇪 ważnymi mecenasami sztuki szwedzkiej końca XIX wieku byli bankier Ernest Thiel oraz książkę Eugeniusz, również malarz. Ich pokaźne kolekcje można oglądać dzisiaj w muzeach w Sztokholmie: Thielska Galleriet oraz Waldemarsudde. Podwaliną Muzeum Sztuki w Göteborgu była natomiast kolekcja Pontusa Furstenberga.

Więcej o wymienionych artystach dowiesz się z filmu na kanale Utulę Thule mówi o sztuce Północy:

https://www.youtube.com/watch?v=b2Q2JbUWK6s&feature=youtu.be

OBRAZY I ZDJĘCIA UŻYTE W FILMIE

  1. Elsa Beskow, Sagan om den lilla lilla gumman, ok. 1897, Foto: Anna Danielsson/Nationalmuseum, Sztokholm
  2. Elsa Beskow, Sof du lilla vide ung…, foto: Cecilla Heisser/ Nationalmuseum, Sztokholm
  3. Elsa Beskow, Mops lilla Olle i skogen gick, foto: Cecilla Heisser/ Nationalmuseum, Sztokholm
  4. Elsa Beskow, Ugglemots skola z serii Tomtebobarnen, foto: Cecilla Heisser/ Nationalmuseum, Sztokholm
  5. Elsa Beskow, Tomtebobarnen, ok. 1910, foto: Cecilla Heisser/ Nationalmuseum, Sztokholm
  6. Elsa Beskow, Blomsterfesten i täppan, 1914, okładka za www.bonniercarlsen.se
  7. Elsa Beskow, Alfabetet, źródło: www.bukowskis.se
  8. zdjęcia Elsy Beskow z rodziną i dziećmi, źródło: https://elsabeskow.se/
  9. Elsa Beskow, Olles skidfärd (Zimowa wyprawa Ollego), 1907
  10. Elsa Beskow, Solägget (Słoneczne jajo) okładka za: Zakamarki, przeł. K. Skalska, Poznań 2010
  11. Elsa Beskow, Vill du läsa? , 1935-1937
  12. John Bauer, Troll och Tuvstarr, 1915,
  13. John Bauer, Karikatyr med taxen “Pojken”, 1915, Jönköpings läns museum
  14. John Bauer, Tuvstarr och Skutt i skogen, 1913, Jönköpings läns museum
  15. John Bauer,  Syrenkvist, 1901, Jönköpings läns museum
  16. John Bauer, Trollörten, 1912, Jönköpings läns museum.
  17. John Bauer, Bland Tomtar och Troll, 1912, okładka za: https://www.semic.se/
  18. John Bauer, One evening around midsummer, they went with Bianca Maria deep into the forest, 1913, źródło: Wikimedia Commons.
  19. John Bauer, Princess Tuvstarr gazing down into the dark waters of the forest tarn, 1913, źródło: Wikimedia Commons.
  20. John Bauer, God kväll, farbror! Hälsade pojken, z serii Pojken och trollen eller Äventyret, 1915.
  21. John Bauer, Ilustracje do Our Fathers’ Godsaga Viktora Rydberga z 1911 rokuÖ Loki finds Gullveigs Heart, Tyr og Fenrir, Loki and Idun.
  22. Ernst Josephson, Strömkarlen, 1882-1884, Waldemarsudde, Sztokholm.
  23. Ernst Josephson, Wodnik (szw. Näcken), 1882, Nationalmuseum, Sztokholm.
  24. Ernst Josephson, Portret Jeanette Rubenson, 1883, Wikimedia Commons.
  25. Ernst Josephson, Spanish Blacksmith, 1881, Google Art Project.
  26. Ernst Josephson, Gaslisa, 1888-1890, Wikimedia Commons.
  27. Eugène, Jansson, Hornsgatan, 1902, Thielska Galleriet, Sztokholm.
  28. Eugène, Jansson, Naken yngling. Knut Nyman,  1907, Thielska Galleriet, Sztokholm.
  29. Eugène Jansson, Gryning över Riddarfjärden, 1899, Waldemarsudde, Sztokholm.
  30. Eugène Jansson, Riddarfjärden. Stockholm, 1898, Google Art Project.
  31. Eugène Jansson, Hornsgatan nattetid, 1902, Nationalmuseum, Sztokholm.
  32. Eugène Jansson, Nocturne, 1901, Thielska Galleriet, Sztokholm.
  33. Eugène Jansson, Autoportret, 1910, Google Art Project.
  34. Eugène Jansson, Naval Bathhouse, 1907, Thielska Galleriet, Sztokholm.
  35. Eugène Jansson, Sailors Ball,  1909, Thielska Galleriet, Sztokholm.
  36. Eugène Jansson, Sunrise over the rooftops. Motif from Stockholm, 1903, Nationalmuseum, Sztokholm.
  37. August Strindberg,  Miasto (szw. Staden), 1903, Nationalmuseum, Sztokholm.
  38. August Strindberg, Alplandskap I, 1894,
  39. August Strindberg, Flower by the shore, 1893, Google Art Project.
  40. August Strindberg, Vågen VIII, 1901-2, Nordiska Museet, Sztokholm.
  41. August Strindberg, Kraina cudów (szw. Underlandet), 1894, Google Art Project.
  42. August Strindberg, Inferno, 1901-1903, www.bukowskis.com
  43. August Strindberg, Svartsjukans natt, 1893, Muzeum Augusta Strindberg, Sztokholm.
  44. Władysław Ślewiński, Portret Augusta Strindberga,  1896, Muzeum Narodowe w Warszawie
  45. Carl Larsson, Portret Augusta Strindberg, 1899, Google Art Project.
  46. Edvard Munch, Portret Augusta Strindberg, 1892, Nationalmuseum, Sztokholm.
  47. Anders Zorn, Against the Current, 1919, źródło: WikiArt.org
  48. Anders Zorn, Drottning Sophia, 1909, Waldemarsudde, Sztokholm.
  49. Anders Zorn, Portrait of William Howard Taft, 1911, źródło: Wikimedia Commons.
  50. Anders Zorn, Omnibus, 1891-92, Nationalmuseum, Sztokholm.
  51. Anders Zorn, Dagmar, 1911, kolekcja prywatna.
  52. Anders Zorn, På sandhamn, 1906.
  53. Anders Zorn, Midsommardans, 1897, Nationalmuseum, Sztokholm.
  54. Richard Berg, Nordisk Sommarkväll, 1899-1900, Göteborgs Konstmuseum.
  55. Bruno Liljefors, Łasica z ziębą, 1888, źródło: Wikimedia Commons.
  56. Bruno Liljefors, Räv och landskap, 1915, źródło: Wikimedia Commons.
  57. Bruno Liljefors, Kuropatwa i stokrotki, 1890, źródło: Wikimedia Commons.
  58. Bruno Liljefors, Vinterlandskap med räv, źródło: Wikimedia Commons.
  59. Bruno Liljefors, Vinterhare vid gardesgård, źródło: Wikimedia Commons.
  60. Bruno Liljefors, Rodzina lisów (szw. Rävfamiljen), 1886, Nationalmuseum, Sztokholm.
  61. Bruno Liljefors, Räv fångad i sax, 1880, źródło: Bukowskis.se
  62. Bruno Liljefors, Vinterlandskap med domherrar, 1891, źródło: Wikimedia Commons.
  63. Bruno Liljefors, Afton, vildänder (Panterfällen), 1901, Thielska Galleriet, Sztokholm.
  64. Carl Larsson, Slottsbygget, 1896, Nationalmuseum, Sztokholm.
  65. Carl Larsson, Mammas och småflickornas rum, 1897, Nationalmuseum, Sztokholm,  źródło: Wikimedia Commons.
  66. Carl Larsson, Namnsdag på härbret, 1898, Nationalmuseum, Sztokholm, źródło: Wikimedia Commons.
  67. Carl Larsson, Blomsterfönstret, Nationalmuseum, Sztokholm, 1894, źródło: Wikimedia Commons.
  68. Carl Larsson, Lathörnet, 1898, Nationalmuseum, Sztokholm, źródło: Wikimedia Commons.
  69. Carl Larsson, Frukost under stora björken, Nationalmuseum, Sztokholm, 1896, źródło: Wikimedia Commons.
  70. Carl Larsson, Skamvrån, 1894, Nationalmuseum, Sztokholm, źródło: Wikimedia Commons.
  71. Carl Larsson, When Children have gone to bed, 1895, Nationalmuseum, Sztokholm, źródło: Wikimedia Commons.
  72. Carl Larsson, Midvinterblot, 1915, Nationalmuseum, Sztokholm.
  73. Carl Larsson, Gustav Vasas intåg till Stokholm, 1908, Nationalmuseum, Sztokholm.
  74. Prins Eugen, Det lugna vattnet, 1901, Waldemarsudde, Sztokholm.
  75. Prins Eugen, Det regnar på Omberg, 1925, Waldemarsudde, Sztokholm.
  76. Prins Eugen, Skogen, 1892, Göteborgs Konstmuseum, Goteborg.
  77. Richard Bergh, After the sitting, 1884, Statens Museum för Kunst, Kopenhaga.
  78. Richard Bergh, The Fortress of Varberg, 1893, Nationalmuseum, Sztokholm.
  79. Richard Berg, Motiv från Visby, 1894, Nationalmuseum, Sztokholm.
  80. Anders Zorn, Portret Księcia Eugeniusza, 1910, Waldemarsudde, Sztokholm.
  81. Anders Zorn, En premiär, 1888, Nationalmuseum, Stockholm.
  82. Anders Zorn, Sommarnöje, 1886, źródło: Wikimedia Commons.

W filmie użyto również kadrów z dokumentu Anders Zorn. Bakom kameran.

Czytaj więcej:

Carl Larsson

Dzieje Midvinterblot Carla Larssona

Pokrewne dusze?

Filmy ze skandynawską sztuką w tle

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci.