Malarz, który zainicjował kolonię artystyczną w Varberg?

Nils Kreuger do Akademii Sztuk Pięknych w Sztokholmie uczęszczał tylko jako słuchacz, podobnie jak do prywatnej szkoły malarskiej  Edvarda Perséusa. Jesienią 1881 roku wyjechał do Paryża, a na letnie plenery dołączał do szwedzkiej kolonii malarzy w Grez-sur-Loing. W 1883 roku bywał również w Bretanii, a w późniejszych latach odwiedził również Belgię i Holandię.

Na początku 1887 roku wrócił z Francji, gdzie mieszkał przez sześć lat. Jesienią wraz z żoną Berthą pojechał się do Varberg pod Göteborgiem, gdzie namalował obraz silnie inspirowany francuskim impresjonizmem: Jesień. Varberg (1888). Przedstawienie zalanej deszczem ulicy na pierwszym planie tworzy przekątną, która prowadzi wzrok widza po obrazie. Przez „filtr” szarości, która oddaje wilgoć i mgłę jesiennego dnia, widać drewniane budynki i pół-bezlistne drzewa. Samotna postać przedziera się wzdłuż czerwonego ogrodzenia, być może jej stopy wkrótce zanurzone będę w opadniętych liściach.

Prawdopodobnie to właśnie wcześniejsze doświadczenie Kreugera z Varberg zadecydowało o wyborze tej nadmorskiej miejscowości na lokalizację kolonii artystycznej, którą szwedzki malarz tworzył razem z Richardem Bergh i Karlem Nordströmem i w latach 1893-1896. W odróżnieniu jednak od swoich kolegów ze Związku Artystów, Kreuger nie widział wystawy Gauguina i van Gogha, która była bezpośrednim impulsem do malowania w stylu postimpresjonistów. Skoro jednak malarz przebywał w Bretanii i Holandii, a przede wszystkim w Paryżu, musiał zetknąć się wcześniej z ich obrazami, a nawet jeśli nie miał okazji zobaczyć oryginałów, to Bergh dysponował pejzażem Gauguina w prywatnej kolekcji. Patrząc na styl Kreugera trudno jednak uwierzyć, że nie widział na żywo obrazów van Gogha: jego obrazy malowane w Varberg i później mają tę samą wibracyjność i intensywność co dzieła Holendra.

Wpływ malarstwa van Gogha widać już w kompozycjach takich jak Październikowy wieczór w Apelvik (1894) i tryptyku Kreugera Wiosna w Halland (1894), gdzie spokojny, wiejski krajobraz okolic Varberg został przedstawiony poprzez płaskie plamy barwne obwiedzione czarnym konturem, a stylizowane formy chmur i drzew zdają się podkreślać dynamikę natury budzącej się do życia.

Jeszcze bardziej zbliżone do stylu holenderskiego postimpresjonisty charakter mają obrazy powstałe już poza regionem Halland: na wyspach archipelagu göteborskiego albo na Olandii. W pejzażach z lat 1901-1902 artysta zintensyfikował palerę i technikę malarską, przypominającą pointylizm, ale widać w nich również dalsze ekperymenty ze skrótami perspektywistycznymi, które z kolei mogą świadczyć o studiowaniu sztuki japońskiej.

---

Bibliografia:

• Wängdahl, Lars: Känslan av det svenska. Den syntetiska formen och Varbergskoloninsnationella landskap. W. Nationell hängivenhet och europeisk klarhet. Aspekter på deneuropeiska identiteten kring sekelskiftet 1900, red. Barbro Kvist Dahlstedt i Sten Dahlstedt.Stockholm 1999, 77–117.
• Wängdahl, Lars: En Natur for Man Att Grubbla i: Individualitet och Officialitet i
  Varbergskolonins Landskapsmaleri. Göteborg 2000.