autor: Anna Magdalena Węcławiak
tytuł: Moja Islandia
rok: 2013
wydawnictwo: Novae Res
liczba stron: 74
Polowałam na nią od dawna, podobno pierwsze wydanie dostępne było tylko na Islandii. Więc czekałam cierpliwie, że w końcu znajdę ją na Wyspie albo ktoś z mieszkających tam znajomych mi ją pożyczy. W międzyczasie pojawiło się nowe wydanie, tym razem dostępne w Polsce. Koleżanka kupiła mi ją na urodzinowy prezent, a wręczając książkę, powiedziała: “To żart, nie książka. Taka cieniutka, a za cenę normalnej książki”.
Ale przecież nie o wartości pieniężnej książki chcę tu napisać. Gdybym jednak miała przeliczyć swoje rozczarowanie na pieniądze, a książkę kupiła z własnych środków, pewnie po lekturze wykrzyknęłabym “Oddajcie mi moją kasę!!!”. Ale że jestem prawdziwym islandofilem z ambicją skompletowania całej półeczki pozycji o Islandii, ta niewielka książeczka zostanie u mnie na półce, jako kolejny przykład jak nie pisać o Islandii.
Nawiązałam do Rekina i barana Marty Biernat celowo, bo mam wrażenie, że autorka skądinąd skandalicznej książki mocno inspirowała się stylem Magdaleny Anny Węcławiak. Otóż podczas lektury Mojej Islandii towarzyszy nam istny strumień świadomości. 74-stronicowy tekst nie podzielony został na żadne sekcje czy rozdziały, jest tylko początek i koniec, a po środku wszystkie możliwe informacje i ciekawostki, które autorka jakby wylała z siebie podczas jednego ze spotkań z koleżankami. Rozmowa pod tytułem “Ale ta Islandia jest piękna, a Islandczycy nudni i beznadziejni”. Serio.
Dawno nie spotkałam się z takim zagęszczeniem stereotypów i anegdot, a tekst nie jest nawet z założenia satyryczny. Wydawałoby się, z perspektywy tylu lat przemieszkanych na Islandii, zbudowaniu polsko-islandzkiego domu i wybraniu Wyspy na swoją drugą ojczyznę, spostrzeżenia autorki będą co najmniej sprawiedliwe. Niestety, pisze ona o Islandczykach w sposób bardzo uproszczony. Zdaniem autorki, która – przypominam – od lat mieszka, pracuje i żyje wśród Islandczyków, mieszkańcy Wyspy są flegmatyczny, leniwi, “wyjątkowo nienadpobudliwi” i nierozgarnięci. I może tylko ja reaguje na takie ogólniki, bo naczytałam się mądrych prac antropologów i socjologów, ale na każdy taki sąd przypomina mi się historia z pewnego slajdowiska, na którym obecni byli również Islandczycy. Polka opowiadająca o swoim pobycie na jednej z islandzkich farm i spostrzeżeniach dotyczących spotkanych tam Islandczyków, dużo uwagi poświęciła oddawaniu gazów i bekaniu (o tym pisze też Węcławiak). Obecna na sali Islandka (wokalistka na co dzień mieszkająca w Berlinie) była bardzo zaskoczona i powiedziała, że takie rzeczy nie należą do codzienności. Wniosek? Obie Polki opisywały prostych ludzi spotkanych na wsi i w zakładach rybnych, a kto mi powie, że Polacy na wsi nie bekają i nie pierdzą? W Reykjaviku nigdy nie doświadczyłam takiego zachowania. Dlatego nie uważam, że sprawiedliwym było napisanie, że “Manierami przy stole też się nikt specjalnie nie przejmuje”. Bo Islandczycy są przecież różni, halo!
Anna Magdalena Węcławiak pisze o wszystkim, ale właściwie niczego się z tej książki nie dowiemy. To zbiór subiektywnych spostrzeżeń gęsto doprawionych wspomnieniami z Polski i przechwałkami autorki. Albo jest od Islandczyków sprytniejsza, albo bardziej pracowita, albo mądrzejsza. I pewnie znowu przesadzam, ale żartobliwy nawet styl w niektórych miejscach tekstu nie uratuje mojego spostrzeżenia, że w taki sposób nie powinno się pisać. Owszem, to “Moja Islandia”, ale ma się wrażenie, że nie ma tu miejsca na inny punkt widzenia, że perspektywa autorki jest jedyną i słuszną.
Naprawdę możecie sobie darować tę lekturę. Co prawda zajmie Wam ona tylko jeden wieczór, ale lepiej w zamian przeczytać sobie dowolny przewodnik albo po prostu bloga. Aż dziw bierze, że takie książki są z powodzeniem wydawane, a pisarze, którzy naprawdę mają coś ciekawego do powiedzenia, muszą się ze swoimi elaboratami przebijać.